chińska filozofia klasyczna,
koncepcje i kierunki filozoficzne rozwijające się w Chinach w ścisłym związku z całokształtem cywilizacji i kultury chińskiej;
chińska filozofia klasyczna
Encyklopedia PWN
początki chińskiej filozofii klasycznej siegają Epoki Wiosen i Jesieni (770–480 p.n.e.), kiedy magiczna i mit. interpretacja świata, oparta na wierzeniach pierwotnych, zaczęła ustępować jego naturalist. pojmowaniu, a pod wpływem kryzysu wczesnofeudalnego porządku społ. zachwiała się doktryna o „kosmicznej harmonii”, związana z kultem Nieba jako ideol. fundamentem chiń. monarchii. Problemy dotyczące ładu w przyrodzie i społeczeństwie oraz zasad i sposobów dobrego sprawowania władzy próbowali rozwiązać Konfucjusz i Laozi, twórcy gł. w tym okresie prądów filoz., konfucjanizmu i taoizmu. Konfucjusz kładł szczególny nacisk na przestrzeganie norm życia społ., na etykę i moralność, odwoływał się do tradycji, uważając, że tylko naśladowanie legendarnych cesarzy i wzorowych założycieli dyn. Zhou prowadzi do osiągnięcia doskonałości moralnej, że tylko przestrzeganie zasad humanitaryzmu (ren), sprawiedliwości (yi) oraz etykiety, czyli obyczaju (li) jest czynnikiem regulującym stosunki między ludźmi.
Taoizm zakładał materialną jedność świata, wyrażającą się w nieosobowym ładzie przyrody dao, postulował niesprzeciwianie się (wu wei) naturalnemu porządkowi rzeczy, poddanie się tao i zgodne z nim działanie. Podobnie jak Konfucjusz, odwoływał się do przeszłości, ale ideał społ. widział w ustroju rodowym i wspólnocie pierwotnej. Negował potrzebę życia społ., jego struktury i ideały. Przemiany polit. i ekon., które nastąpiły w Epoce Walczących Królestw (481–22 p.n.e.) wywołały głęboki ferment intelektualny i bujny rozkwit filozofii. Oprócz filozofów kontynuujących myśl Konfucjusza i Laozi pojawili się inni, prezentujacy nowe idee, powstały liczne szkoły filoz.; zjednoczenie Chin (221 p.n.e.), powstanie cesarstwa Qin było triumfem jednej z nich — legizmu, a dotkliwą klęską konfucjanizmu. Dopiero po upadku cesarstwa Qin i objęciu władzy przez Wcześniejszą Dyn. Han (206 p.n.e.) konfucjanizm, w kompromisie z legizmem, zaczął stopniowo odzyskiwać swą pozycję. W późniejszych dziejach filozofii chiń. zanikł podział na wiele odrębnych szkół, gł. jej kierunkami pozostały konfucjanizm i taoizm, a także importowany na pocz. II w. n.e. buddyzm (buddyzm chiński).
