cezaropapizm

cezaropapizm,

doktryna polityczna głosząca zwierzchność władzy państwowej nad władzą kościelną, uznająca ją za uprawnioną do ingerencji w sprawy wiary i organizacji Kościoła.

cezaropapizm przejawiał się od czasu edyktu mediolańskiego, a jego szczytem był okres panowania cesarza Justyniana I Wielkiego, który ingerował w sprawy administracji kościelnej, wydawał edykty dogmatyczne i przepisy liturgiczne, zwoływał synody, zatwierdzał ich postanowienia; ta postać cezaropapizmu utrwaliła się na Wschodzie wskutek schizmy wschodniej; na Zachodzie cezaropapizm występował w okresie rządów Karola Wielkiego; za panowania cesarzy saskich był powodem konfliktu cesarstwa z papiestwem (spór o inwestyturę), który zakończył się uniezależnieniem Kościoła od władzy cesarskiej (wormacki konkordat); w okresie późniejszym cezaropapizm przejawiał się w zasadzie zwierzchności władz świeckich nad Kościołem (cezaropapizm protestancki), był jednym z elementów królewskiego absolutyzmu we Francji (od czasu Filipa IV Pięknego, potem gallikanizmu) i absolutyzmu oświeconego na terenie monarchii habsburskiej (józefinizm); ostatnią próbą realizacji cezaropapizmu na gruncie europejskim był Kulturkampf rządu O. Bismarcka.