schizma wschodnia

schizma wschodnia,

rozłam w chrześcijaństwie w XI w., którego skutkiem było zerwanie więzi między Kościołem wschodnim (prawosławnym) a Kościołem rzymskokatolickim.

Zrodziła się w wyniku pogłębiania się (na tle rozbieżności kulturowych, politycznych i językowych) różnic między Kościołem państwa bizantyńskiego, pozostającym pod kontrolą cesarzy, a Kościołem rzymskim, działającym na obszarze państw niezależnych od Bizancjum. Poprzedziły ją 2 schizmy przejściowe: tzw. schizma Akacjusza (484–518) oraz tzw. schizma Focjusza (861–867), których tło było głównie personalne i polityczne; różnice w sferze kultury, prawa i obrzędów oddaliły obie strony bardziej niż kwestie dogmatyczne (spór o Filioque). W 1054 doszło do ostatecznego zerwania jedności, gdy legaci papieża Leona IX ekskomunikowali patriarchę Michała Cerulariusza, który z kolei ekskomunikował papieża i Kościół rzymski. Rywalizacja krzyżowców z Bizancjum i zdobycie przez nich Konstantynopola (1204) pogłębiły obopólną niechęć, natomiast próby doprowadzenia do jedności podejmowane od XIII w. nie przyniosły rezultatów. Pierwszą udaną próbą porozumienia było 1965 zniesienie przez papieża Pawła VI i patriarchę Atenagorasa I wzajemnych ekskomunik i nawiązanie dialogu katolicko-prawosławnego.