Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe
 
Encyklopedia PWN
Stronnictwo Demokratyczno-Narodowe (SDN), obóz demokratyczno-narodowy, obóz wszechpolski, Narodowa Demokracja, endecja, Stronnictwo Narodowo-Demokratyczne, Stronnictwo Wszechpolskie,
partia polit. obozu nar. 1897–1919,
skupiało przedstawicieli burżuazji, średniego ziemiaństwa, drobnomieszczaństwa i inteligencji; utworzone z inicjatywy Ligi Narodowej w 3 zaborach i organizacyjnie działające niezależnie od siebie; 1897 zał. w Królestwie Pol., do 1905 nielegalne, następnie działające jawnie, choć formalnie nie zalegalizowane przez władze ros.; 1905 powstało SDN w zaborze austr. jako legalna partia; w zaborze pruskim od 1904 jako nielegalne, 1909 zalegalizowane jako Pol. Tow. Demokr.-Nar. (do 1910 Pol. Tow. Demokr.). Program, oprac. w końcu XIX w. przez działaczy Narodowej Demokracji, obok nacjonalizmu i solidaryzmu klasowego głosił hasła liberalno-demokr. i wolnościowe; w tzw. programie październikowym z 1903 Stronnictwo zrezygnowało z dążeń niepodl. na rzecz autonomii Polski w ramach państwa ros.; w okresie rewolucji 1905–07 początkowo występowało przeciwko rusyfikacji, następnie zwalczało ruch rewolucyjny i wolnościowe dążenia mniejszości nar.; dążąc do rozciągnięcia swych wpływów na robotników 1905 utworzyło Narodowy Związek Robotniczy; podczas I wojny świat. SDN było rzecznikiem rozwiązania sprawy pol. przy pomocy Rosji, a od 1917 — ententy; weszło do Komitetu Narodowego Polskiego w Warszawie oraz Międzypartyjnego Koła Politycznego; usiłowało stworzyć legiony pod egidą Rosji (Legion Puławski); 1917 zawiązało Komitet Narodowy Polski w Paryżu; czł. Stronnictwa odegrali istotną rolę w tworzeniu zrębów państwowości pol., lokalnych ośr. władzy i przedstawicielstw polit. wobec państw zaborczych. Od X 1919 kontynuacją SDN był Związek Ludowo-Narodowy; czołowi działacze: R. Dmowski oraz Z. Balicki, S. Głąbiński, S. Grabski, W. Jabłonowski, M. i W. Seydowie; organy prasowe: „Gazeta Warszawska”, „Słowo Polskie”, „Kurier Poznański”, „Orędownik”.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia