Sardynii, Królestwo,
państwo wł. 1720–1861.
Sardynii, Królestwo
Encyklopedia PWN
oprócz wyspy w skład Królestwa Sardynii wchodziły Sabaudia i Piemont; sojusz króla Wiktora Amadeusza III z Wielką Brytanią i udział Królestwa Sardynii w I koalicji antyfr. spowodował 1792 utratę Sabaudii i Nicei na rzecz Francji, a 1798 okupację fr. wszystkich posiadłości Królestwa Sardynii na lądzie; po kongresie wiedeńskim 1815 król Sardynii, Wiktor Emanuel I, odzyskał swe posiadłości, a ponadto otrzymał Genuę i protektorat nad Monako; w wyniku rewolucji 1848 król Karol Albert został zmuszony do ogłoszenia konstytucji (Statut Królestwa) i zwołania pierwszego parlamentu; od 1851 premierem był C. Cavour; w latach 50. XIX w. Królestwo Sardynii — zwłaszcza Piemont — było azylem dla działaczy risorgimento i gł. ośr. walki o zjednoczenie Włoch; 1859 Austria wypowiedziała wojnę Królestwu Sardynii i po zwycięstwie wojsk fr.-sardyńskich nad armią austr. pod Solferino utraciła na rzecz Królestwa Sardynii Lombardię; za pomoc Francji w walce o zjednoczenieWłoch (porozumienie w Plombières, 1858) Królestwo Sardynii odstąpiło jej 1860 Sabaudię i Niceę; 1860 oddziały G. Garibaldiego oraz wojska sardyńskie opanowały cały półwysep (z wyjątkiem Wenecji i okręgu Rzymu); na podstawie konstytucji Królestwa Sardynii opracowano konstytucję Królestwa Wł., proklamowanego 17 III 1861 przez pierwszy wł. parlament, natomiast król Królestwa Sardynii, Wiktor Emanuel II, został królem Włoch.