Polska. Muzyka. Muzyka rockowa

Polska. Muzyka. Muzyka rockowa

Za datę narodzin pol. rocka przyjmuje się rok 1959, w którym zadebiutował w gdańskim klubie Rudy Kot zespół Rhythm and Blues (wykonywał gł. amer. rock and roll). Utworzona 1960 grupa Czerwono-Czarni wzbogaciła repertuar o świat. przeboje z pol. tekstami i własne kompozycje. Jej solistami byli wokaliści: M. Burano, J. Godlewski, M. Tarnowski, Cz. Niemen, W. Korda, H. Majdaniec, K. Stanek, K. Sobczyk i in. W 1962 pod hasłem „polska młodzież śpiewa polskie piosenki” rozpoczął działalność zespół Niebiesko-Czarni. W jego składzie znaleźli się m.in. B. Dornowski i M. Szczepkowski, później — W. Korda, H. Majdaniec, A. Rusowicz, P. Janczerski i wybijający się Niemen. Nową epokę w historii krajowej muzyki młodzieżowej zapoczątkowały 1965 Czerwone Gitary (poprzednio Pięciolinie) — pierwszy zespół wokalno-instrumentalny z własnym charakterystycznym brzmieniem, adresujący swoje przeboje do kilkunastoletniej publiczności. Rozpoczęli w nim karierę: K. Klenczon i S. Krajewski. Nurt powstały gł. z inspiracji rodzimym folklorem lansowali w poł. lat 60. krak. Skaldowie, prowadzeni przez braci A. i J. Zielińskich, Trubadurzy, kierowani przez R. Poznakowskiego, a zwłaszcza zał. 1967 przez P. Janczerskiego grupa No To Co. Za pierwszy prawdziwie rockowy zespół pol. uznano grupę Breakout z T. Nalepą i M. Kubasińską. Grupa powstała 1968 po rozpadzie zespołu Blackout, w którym wokalistą był S. Guzek, występujący później pod pseud. Stan Borys. Około 1969 w pol. rocku na pierwszy plan wysunął się Niemen ze swoimi grupami akompaniującymi. Na początku lat 70. oryginalne brzmienie zaproponował zespół Klan z M. Ałaszewskim oraz kierowane przez J. Skrzeka trio SBB. Generalnie jednak muzyka rockowa przechodziła w tej dekadzie głęboki kryzys, przezwyciężony dopiero na pocz. lat 80. dzięki formowaniu się nurtów punkowego i nowofalowego, reprezentowanych przez zespoły związane w większości z festiwalem w Jarocinie, takie jak: Śmierć Kliniczna, T. Love, Tilt, Dezerter, Deuter, TZN Xenna i in. W latach 80. nastąpił w Polsce gwałtowny rozwój muzyki rockowej, dość różnorodnej stylistycznie. Dużym powodzeniem cieszyły się zespoły uprawiające tzw. rock środka: Perfect, kierowany przez Z. Hołdysa, Lady Pank z J. Borysewiczem, Lombard z M. Ostrowską, a także Kombi i Oddział Zamknięty. W stronę hard rocka zmierzały grupy: TSA, Budka Suflera z K. Cugowskim, Bank i Turbo. Głównym reprezentantem rocka symfonicznego był Exodus z braćmi A. i W. Puczyńskimi, zespołem łączącym rock z jazzem — śląski Krzak, zaś zespołami nawiązującymi do tradycji punkowej i nowofalowej — Maanam Kory i M. Jackowskich oraz Republika z G. Ciechowskim. Bliskie stylistyce bluesowej były Kasa Chorych z R. Skibińskim i Dżem z R. Riedlem (karierę tych zespołów przerwała śmierć wokalistów spowodowana przedawkowaniem narkotyków). Polski rock lat 90. reprezentują grupy i soliści związani z coraz prężniejszymi wytwórniami płytowymi (np. Izabelin Studio, Pomaton, MJM, Zic Zac czy też krajowy oddział BMG): De Mono, Wilki, Hey, Varius Manx, Tilt z T. Lipińskim, reaktywowane — Lady Pank i Perfect, także E. Bartosiewicz i in.

Krzysztof Baculewski (Wiek XX), Zbigniew Jerzy Przerembski, Wacław Panek, Roman Kowal, Marek Wiernik

Bibliografia

Dzieje muzyki polskiej w zarysie, red. T. Ochlewski, Warszawa 1977;

H. FEICHT Studia nad muzyką polskiego średniowiecza, Kraków 1975;

H. FEICHT Studia nad muzyką polskiego renesansu i baroku, Kraków 1980;

Z. JACHIMECKI Muzyka polska w rozwoju historycznym od czasów najdawniejszych do doby obecnej, t. 1, cz. 1–2, Kraków 1948–51;

J.W. REISS Najpiękniejsza ze wszystkich jest muzyka polska. Szkic historycznego rozwoju na tle przeobrażeń społecznych, wyd. 2 Kraków 1984;

Z dziejów polskiej kultury muzycznej, red. S. Łobaczewska, T. Strumiłło, Z.M. Szweykowski, t. 1–2, Kraków 1958–66;

Polska współczesna kultura muzyczna 1944–1964, red. E. Dziębowska, Kraków 1968;

J. CHOMIŃSKI Muzyka Polski Ludowej, Warszawa 1968;

K. BACULEWSKI Polska twórczość kompozytorska 1945–84, Kraków 1987. Muzyka ludowa. L. BIELAWSKI Rytmika polskich pieśni ludowych, Kraków 1970;

J. I M. SOBIESCY Polska muzyka ludowa i jej problemy, Kraków 1973;

B. BARTKOWSKI Polskie śpiewy religijne w żywej tradycji. Style i formy, Kraków 1987;

P. DAHLIG Ludowa praktyka muzyczna w komentarzach i opiniach wykonawców w Polsce, Warszawa 1993;

Z.J. PRZEREMBSKI Style i formy melodyczne polskich pieśni ludowych, Warszawa 1994.Piosenkarstwo. Jazz. Muzyka rockowa. J. RADLIŃSKI Obywatel Jazz, Kraków 1967;

R. WASCHKO Przewodnik Iskier. Muzyka jazzowa i rozrywkowa, Warszawa 1970;

M. CABANOWSKI, H. CHOLIŃSKI Polska dyskografia jazzowa 1955–1972, Warszawa 1974;

L. KYDRYŃSKI Przewodnik operetkowy, Kraków 1977;

L. SEMPOLIŃSKI Wielcy artyści małych scen, Warszawa 1977;

L. TERPIŁOWSKI Piosenka polska, Warszawa 1978;

Polskie ścieżki do jazzu, red. K. Brodacki, wyd. 2 Warszawa, 1983;

Lekka muza:

t.1 J.J. HERLINGER i in. Cały ten jazz;

t. 2 D. MICHALSKI Za kulisami przeboju; t. 3 tenże Z piosenką dookoła świata; t. 4 tenże Komu piosenkę?, t. 5 tenże Rock przez cały rok, Warszawa 1990; R. KOWAL Polski jazz, t. 1, Kraków 1995.