kalendarz

kalendarz

[łac.],

system rachuby dni i dłuższych odstępów czasu;

opiera się na 2 okresowych zjawiskach astronomicznych: cyklu zmian pór roku (związanych z obiegiem Ziemi wokół Słońca) i zmian faz Księżyca; stąd podział na kalendarze słoneczne (solarne), księżycowe (lunarne) i księżycowo-słoneczne (lunisolarne). Kalendarz słoneczny (solarny) — system rachuby czasu oparty na cyklu obiegu Ziemi wokół Słońca (rok zwrotnikowy); pierwowzorem kalendarzy słonecznych był kalendarz egipski; rok miał 3 pory (wylew Nilu, okres siewu i okres żniw) i dzielił się na 12 miesięcy po 30 dni i 5 dni dodatkowych na końcu. Kalendarz księżycowy (lunarny) — system rachuby czasu oparty na cyklu zmian faz Księżyca; ma rok krótszy od roku zwrotnikowego o ok. 11 dni, dlatego początek roku księżycowego w ciągu 33 lat przechodzi kolejno przez wszystkie pory roku. Kalendarz księżycowo-słoneczny (lunisolarny) — system rachuby czasu łączący księżycowy ze słonecznym; dla wyrównania różnicy dni roku (ok. 11) w obu kalendarzach dodaje się w określonych latach trzynasty miesiąc.

Także spis dni całego roku z podziałem na tygodnie i miesiące oraz z oznaczeniem dni świątecznych; kalendarz wieczny, odpowiednio zestawiona tabela, za pomocą której można odnaleźć w sposób mechaniczny brakujący element daty (rok, miesiąc, dzień miesiąca, dzień tygodnia), pod warunkiem, że są dane 3 jej pozostałe elementy.

Kalendarz Majów wyciosany na kamiennej płycie

Kalendarz wieczny

Aztekowie, fragment kalendarza z Codex barbonicus, XIV–XVI w. — Bibliothèque nationale, Paryż

Kalendarz taoistyczny na posadzce taoistyczno-buddyjskiej świątyni, północne Chiny