żagiel

żagiel,

wiatrowy pędnik (akcyjny) stosowany do napędu statków wodnych i pojazdów poruszanych wiatrem (np. ślizgów lodowych, żaglowozów).

Wielkość i kierunek siły napędowej, powstającej na żaglu, zależy od prędkości wiatru, powierzchni i kształtu żagla oraz kąta jego ustawienia do kierunku wiatru; od umiejętnego operowania tymi czynnikami zależy prędkość statku.

Żagiel wykonuje się najczęściej z tkaniny (dawniej płótno bawełniane, ob. włókna syntet., np. dacron, tergal); może być trójkątny, prostokątny lub mieć kształt trapezu. Krój żagla powienien być taki, by pod wpływem wiatru tworzyła się powierzchnia o kształcie korzystnym pod względem aerodynamicznym (odpowiedni profil żagla); stosuje się też żagle w postaci sztywnych, odpowiednio wyprofilowanych płatów, przypominających ustawione pionowo skrzydło samolotu.

Istnieje wiele typów żagli, czyli rodzajów ożaglowania. Nazwy poszczególnych żagli zależą od miejsca ich usytuowania na żaglowcu, który oprócz lub zamiast standardowych żagli może, zależnie od warunków pogodowych, nieść lekkie żagle z cienkiej tkaniny na słabe wiatry (spinaker i in. żagle dodatkowe, np. balonfok, genuafok) albo żagle sztormowe o małej powierzchni, z grubej, mocnej tkaniny, np. trajsel zamiast grota czy fok sztormowy zamiast foka marszowego. Żagiel został wynaleziony ok. 3500 p.n.e.