wróżbiarstwo
 
Encyklopedia PWN
wróżbiarstwo, mantyka,
zespół praktyk i wierzeń odnoszących się do poznania przyczyn aktualnej sytuacji życiowej lub przebiegu przyszłych zdarzeń;
znane we wszystkich kręgach kulturowych i tradycjach rel. od czasów staroż. po współczesne. Wróżbiarstwo, podobnie jak znachorstwo, czarownictwo itp., wyrasta z magiczno-rel. wierzeń w istnienie ponadnaturalnych sił działających we wszechświecie. Esencję wróżbiarstwa stanowi wiara w możliwość odczytywania i interpretowania dla własnych korzyści znaków (omenów) komunikowanych przez te siły człowiekowi za pośrednictwem zjawisk przyrody, wyglądów i układów przedmiotów, zachowań zwierząt i ludzi itp.
Do typowych form wróżbiarstwa należą: wróżenie z ciał niebieskich (astrologia i wywodzące się z niej horoskopy), zjawiska przyrody (np. błyskawice u Etrusków), ukształtowania ziemi (geomancja), zachowania zwierząt (np. ornitomancja — wróżenie z lotu ptaków), cech ciała ludzkiego (np. chiromancja — wróżenie z dłoni), losowych rzutów i układów kości, kamieni, kart (kleromancja, kartomancja), snów (onejromancja). Odrębną grupę stanowią techniki, w których siły nadnaturalne (duchy) przekazują człowiekowi znaki za pośrednictwem tzw. mediów, artykułujących te znaki w transie za pomocą specyficznych gestów i słów (glossolalia); klas. przykładami tych technik są: szamanizm, wyrocznia w staroż. Grecji (Pytia z Delf), ordalia, nekromancja, wraz z jej współcz. przeżytkami w postaci różnych form spirytyzmu, jak również liczne przykłady głoszenia przepowiedni przez natchnionych proroków sekt w obrębie różnych religii (np. afrochrześcijańskie religie).
Wróżbiarstwo wykazuje pewne punkty styczne z jednej strony z magią, z drugiej zaś — ze zjawiskiem profetyzmu; od magii różni się tym, że jego celem jest poznanie danego stanu rzeczy, sytuacji, a nie bezpośrednie wywieranie wpływu na rzeczywistość; natomiast w odróżnieniu od klas. form profetyzmu wróżbiarstwo często ma charakter odpłatnej działalności usługowej (relacja klient–wróżbita), swoistej konsultacji w zakresie problemów życiowych jednostki lub większej grupy społ. i najczęściej jest pozbawione wymiaru etyczno-rel. cechującego profetyzm.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia