szpik kostny,
tkanka krwiotwórcza wypełniająca jamy szpikowe kości;
szpik kostny
Encyklopedia PWN
tylko część szpiku kostnego — szpik czerwony — wytwarza komórki wchodzące do krwiobiegu, pozostała część — szpik żółty — jest zbud. gł. z tkanki tłuszczowej (w niektórych przypadkach może się uczynnić i przejść w szpik czerwony); u dzieci do 6. roku życia we wszystkich kościach występuje tylko szpik czerwony, w miarę dojrzewania organizmu przekształca się częściowo w żółty, u dorosłych pozostaje w nasadach kości długich, kręgach i w kościach płaskich (w mostku, kościach czaszki, miednicy, żebrach); szpik czerwony jest zbud. ze zrębu tkanki łącznej luźnej i z tkanki siateczkowej, w której okach znajdują się komórki pnia szpiku (hemocytoblasty, tzw. CFU), będące komórkami macierzystymi wszystkich linii komórkowych krwi; powstawanie hemocytoblastów, a następnie ich komórek potomnych, tworzących kolonie różnicujące się na poszczególne linie morfotyczne (erytroblastyczną — dającą erytrocyty, mieloblastyczną — granulocyty, monocytarną — makrofagi, megakarioblastyczną — płytki krwi, oraz linię limfoblastyczną — dającą limfocyty), regulują białkowe czynniki hormonalne, tzw. SCF, wydzielane np. przez fibroblasty zrębu szpiku, makrofagi lub komórki śródbłonka; wyizolowano i poznano kilka czynników peptydowych warunkujących ukierunkowanie różnicowania się komórek macierzystych szpiku w komórki ostateczne; bardzo precyzyjne mechanizmy regulacyjne szpiku pozwalają nie tylko zwiększyć lub zmniejszyć produkcję określonych rodzajów komórek, ale także określają szybkość ich wprowadzenia do krwiobiegu; czynnościowy mechanizm przechodzenia dojrzałych elementów komórkowych krwi do obiegu nazywa się barierą szpikową; szpik kostny wraz z nabłonkiem jelita są tkankami o najintensywniejszych podziałach komórkowych, są niezwykle czułe na uszkodzenia promieniowaniem jonizującym; przetaczanie szpiku jest jednym z ważnych terapeutycznych sposobów współcz. medycyny.
Choroby szpiku: niewydolność szpiku objawia się niedokrwistością aplastyczną, agranulocytozą, trombopenią; zapalenie szpiku wywołane przez zakażenie, najczęściej gronkowcami; występują bóle, wysoka gorączka; nowotwór szpiku szpiczak.
