krwiotwórczy układ

krwiotwórczy układ,

biol. zespół tkanek i narządów wytwarzających krwinki, występujący u zwierząt mających układ krwionośny;

u dorosłych ssaków narządami należącymi do układu krwiotwórczego są: szpik kostny czerwony (powstają w nim erytrocyty, granulocyty, monocyty, płytki krwi) i grasica — nazywane pierwotnymi lub centralnymi narządami hematopoetycznymi, oraz węzły chłonne, grudki chłonne błon śluzowych oraz śledziona (wytwarzają limfocyty i część monocytów) — określane jako wtórne lub obwodowe narządy hematopoetyczne; u zarodków ssaków narządem krwiotwórczym są tzw. wysepki krwiotwórcze zawiązujące się w ścianie pęcherzyka żółtkowego, który jest miejscem powstawania krwinek czerwonych; zarodkowym narządem krwiotwórczym jest również wątroba i śledziona, a także, od pewnego etapu rozwoju zarodkowego, szpik kostny; aktywność układu krwiotwórczego zmienia się w zależności od stanu fizjologicznego organizmu (np. w niedotlenieniu — zwiększona produkcja erytrocytów), w wielu stanach chorobowych (np. podwyższona liczba krwinek białych po różnych infekcjach), w niektórych stanach patologicznych (np. zanik szpiku kostnego po zadziałaniu promieniowaniem jonizującym); u człowieka wszystkie rodzaje elementów morfotycznych krwi rozwijają się z komórek pochodzących od jednej embrionalnej, niezróżnicowanej komórki macierzystej.