siarkowy(VI) kwas

siarkowy(VI) kwas, kwas tetraoksosiarkowy, kwas siarkowy, H₂SO₄,

kwas tlenowy siarki(VI).

bezb., bezwonna, oleista ciecz, silnie higroskopijna; temperatura topnienia 10,36°C, gęstość 1,827 g/cm³, miesza się z wodą w każdym stosunku; roztwór wodny zawierający 98,3% kwasu siarkowego (tzw. kwas siarkowy(VI) stężony) stanowi azeotrop wrzący w temperaturze 336,5°C; w technice stosuje się także roztwory rozcieńczone oraz k.s.(VI) dymiący, zawierający wolny SO₃, tzw. oleum; k.s.(VI) działa żrąco na skórę; stężony — gwałtownie łączy się z wodą (przy czym wydziela się znaczna ilość ciepła); gorący stężony k.s.(VI) działa utleniająco — roztwarza niektóre metale szlachetne, jak np. miedź, oraz utlenia niemetale (np. węgiel, siarkę); jest mocnym kwasem dwuprotonowym, tworzącym obojętne i kwaśne siarczany. Ogólnie proces produkcji kwasu siarkowego(VI) polega na: 1) wytworzeniu ditlenku siarki SO₂ (gł. przez utlenianie siarki, także prażenie pirytu w strumieniu powietrza), 2) katalitycznym utlenieniu go do tritlenku siarki SO₃, 3) związaniu tritlenku z wodą. Powszechnie stosuje się metodę kontaktową, polegającą na utlenianiu SO₂ do SO₃ tlenem z powietrza w temperaturze 500°C, w obecności kontaktów (katalizatorów stałych), gł. zawierających pentatlenek diwanadu V₂O₅; ponieważ reakcja zachodząca na katalizatorze jest silnie egzotermiczna, stosuje się specjalne wymienniki ciepła. Gazy opuszczające komorę reakcyjną przepuszcza się przez stężony k.s.(VI) — rozpuszcza się w nim tritlenek, dając kwas disiarkowy: H₂SO₄ + SO₃ = H₂S₂O₇, z którego — w wyniku rozcieńczania — otrzymuje się k.s.(VI): H₂S₂O₇ + H₂O = 2H₂SO₄; tą metodą otrzymuje się kwas stężony, 98-procentowy, lub oleum. Metoda komorowa (i jej modyfikacja zw. metodą wieżową), ob. bardzo rzadko stosowana, polega na utlenianiu SO₂ do SO₃ tlenem z powietrza, z zastosowaniem obiegu kołowego tlenków azotu (jako przenośników tlenu), które wprowadza się w postaci tzw. nitrozy (mieszaniny tlenków azotu i stężonego k.s.(VI)); powstający SO₃ tworzy z doprowadzaną wodą kwas o stężeniu ok. 65% (w metodzie komorowej) lub ok. 75% (w metodzie wieżowej). Kwas siarkowy(VI) jest jednym z najważniejszych produktów przemysłu chem.; stosuje się go m.in. do wyrobu nawozów sztucznych, barwników, materiałów wybuchowych, do suszenia gazów, do sulfonowania i podczas nitrowania związków org., do rafinacji nafty, olejów, tłuszczów, do trawienia żelaza i oczyszczania powierzchni innych metali, jako elektrolit w akumulatorach (najlepiej przewodzi prąd elektr. roztwór o stężeniu 20–30% — tzw. kwas akumulatorowy), jako odczynnik chem., w garbarstwie oraz w przemyśle spoż., włók., papierniczym.