realizm epistemologiczny

realizm epistemologiczny, realizm teoriopoznawczy,

ogólna nazwa stanowisk filozoficznych uznających poznawalność przedmiotów zewnętrznych względem poznającego podmiotu;

r.e. jest przeciwieństwem wszelkich odmian agnostycyzmu i subiektywnego idealizmu, negujących możliwość poznania rzeczywistości; rozróżnia się realizm naiwny, przyjmujący, że rzeczy są istotnie takimi, jakimi je spostrzegamy — przedmiot poznawany (w myśl zasad tzw. zdrowego rozsądku) jest identyczny z jego obrazem w umyśle poznającym, a jakości zmysłowe przedmiotu (np. barwa, kształt, jakość) „tkwią” w nim immanentnie, i realizm krytyczny, poddający procesy poznawcze rozumowej krytyce i utrzymujący, że obraz rzeczywistości w umyśle poznającym nie jest jej prostą kopią, lecz rezultatem obiektywnego oddziaływania rzeczywistości na zmysły podmiotu postrzegającego (np. R.W. Sellars).

Bibliografia

H. Putnam Wiele twarzy realizmu, Warszawa 1998;

H.H. Price Perception, London 1932;

M. Devitt Realism and Truth, ed. 2, Oxford 1991.