Russell Bertrand Arthur William
 
Encyklopedia PWN
Russell
[rasl]
Bertrand Arthur William Wymowa, hrabia, ur. 18 V 1872, Trelleck, zm. 2 II 1970, Penrhyndeudraeth (Walia),
angielski logik i matematyk, filozof i myśliciel społeczny; jeden z twórców współczesnej logiki matematycznej.
Kalendarium
Urodził się 18 V 1872 w Trelleck. Zarówno ojciec, jak i matka pochodzili z angielskich rodzin arystokratycznych. Po okresie nauki domowej studiował w Trinity College w Oksfordzie. W1908 został członkiem Towarzystwa Królewskiego w Londynie. Wykładał na uniwersytecie w Cambridge, w Pekinie oraz na wielu uniwersytetach w USA. W 1944 powrócił do Cambridge. Od 1955 stale mieszkał w północnej Walii. Zmarł 2 II 1970 w Penrhyndendraeth.
Logika i matematyka
Główne osiągnięcia naukowe Russella dotyczą logiki i matematyki. W 1902, analizując system logicznych podstaw matematyki G. Fregego, odkrył w nim sprzeczność polegającą na tzw. paradoksie klasycznym (antynomia Russella); 1903 opublikował Principles of Mathematics, w których starał się sprowadzić teorię mnogości, a nawet całą matematykę do logiki; 1910–13 powstało fundamentalne dzieło Russella, napisane wspólnie z A.N. Whiteheadem, Principia Mathematica (t. 1–3), którego ideą przewodnią było poszukiwanie podstaw matematyki w zasadach logicznych (logicyzm), rezultatem zaś — przedstawienie matematyki w postaci systemu sformalizowanego oraz nadanie współczesnego kształtu logice matematycznej. Ważnymi osiągnięciami Russella były także teorie typów i deskrypcji.
Filozofia
Inną dziedziną, w której zaznaczył się wpływ Russella, była filozofia. Pozostawał początkowo pod wpływem idealizmu anglosaskiego, zwłaszcza F. Bradleya. Przełomem w jego biografii intelektualnej było przejście na stronę realizmu. Duży wpływ na niego miał G.E. Moore, a z filozofów już nieżyjących — J.S. Mill; w późniejszym okresie oddziaływała na niego także myśl L. Wittgensteina.
Russell stworzył własny system ontologiczny i teoriopoznawczy, łączący realizm epistemologiczny z ewentyzmem (stanowisko filoz. zakładające, że podstawowymi elementami rzeczywistości są zdarzenia, a nie rzeczy, czy stany rzeczy) i atomizmem logicznym (Problemy filozofii 1912, wydanie polskie 1992, Our Knowledge of the External World... 1914, The Analysis of Mind 1921, The Analysis of Matter 1927, Human Knowledge 1948). Rzeczywistość traktował jako zbiór odrębnych, indywidualnych zdarzeń, nie tworzących spójnej całości, dających się opisać jednak za pomocą języka i poddających się logicznej analizie. Przyjmując realistyczną teorię poznania, był jednak przekonany o tym, iż nie poznajemy w sposób bezpośredni ani zdarzeń fizycznych, ani też faktów psychicznych. Na współczesnych najbardziej wpłynął swoim sposobem uprawiania filozofii, który skupiał się na analizie poszczególnych fragmentów rzeczywistości, a nie na tworzeniu syntezy. Podstawą tej analizy miała być refleksja nad językiem, za pomocą którego opisujemy rzeczywistość.
Działalność polityczna i społeczna
Russell brał także czynny udział w życiu politycznym i społecznym; angażował się w liczne inicjatywy polityczne (1918 spędził 6 miesięcy w więzieniu za zniesławienie armii amerykańskiej) o charakterze pacyfistycznym (Kampania na rzecz Rozbrojenia Nuklearnego), lewicowym i wymierzone przeciwko polityce USA w Europie i Azji Południowo-Wschodniej. Opublikował zbiory opowiadań Satan i the Suburbs (1953) i Nightmares of Eminent Persons (1954). Propagował feminizm, radykalne doktryny społeczne, agnostycyzm. Zwalczał tradycyjną moralność i obyczajowość, zwłaszcza w zakresie życia rodzinnego i seksualności. Był jednym z najbardziej znanych i czynnych intelektualistów swego czasu, wzbudzającym zarówno podziw jednych, jak i ostrą krytykę drugich. W 1950 otrzymał literacką Nagrodę Nobla za twórczość, w której bronił idei humanitaryzmu i wolności myśli. W 1966 założył Międzynarodowy Trybunał do spraw Zbrodni Wojennych (jego członkiem był także J.P. Sartre).
Inne prace: Wstęp do filozofii matematyki (1919, wydanie polskie 1958), O wychowaniu... (1926, wydanie polskie 1933), Szkice sceptyczne (1928, wydanie polskie 1957), Małżeństwo i moralność (1929, wydanie polskie 1931), Poglądy i widoki nauki współczesnej (1931, wydanie polskie 1934), Mądrość Zachodu (1945, wydanie polskie 1995), Zbrodnie wojenne w Wietnamie (1967, wydanie polskie 1969), Autobiografia (t. 1–3, 1967–69, wydanie polskie 1971).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia