próbnik kosmiczny

próbnik kosmiczny, sonda kosmiczna,

bezzałogowy statek kosmiczny, którego zadaniem jest prowadzenie bezpośrednich badań ośrodka międzyplanetarnego lub ciał niebieskich Układu Słonecznego.

Zadaniem próbnika kosmicznego jest prowadzenie badań ośrodka międzyplanetarnego (pomiary wiatru słonecznego, pola magnetycznego, promieniowania kosmicznego itp.) i zachodzących w nim procesów bądź też badania ciał niebieskich Układu Słonecznego (Słońce, planety, księżyce, komety itp.); jest wyposażony w stosowną aparaturę badawczą oraz we własne silniki rakietowe, umożliwiające korektę trajektorii lotu. Większość próbników kosmicznych na zawsze pozostaje w przestrzeni kosmicznej, lecz niektóre (specjalnie zaprojektowane) dostarczają materiały badawcze na Ziemię w specjalnych kapsułach powrotnych. Niekiedy lądowniki próbników kosmicznych dostarczają automatyczne pojazdy kosmiczne ułatwiające badania. Masa próbników kosmicznych waha się od kilkudziesięciu kg do kilku ton. Pierwszym w historii próbnikiem kosmicznym był sowiecki statek Łuna 1 (start 2 I 1959); pierwszym amerykańskim próbnikiem kosmicznym był Pioneer 4 (start 3 III 1959). Najbardziej znane próbniki kosmiczne: sowieckie Łuna, Wenus (Wieniera), Mars, Wega, Prognoz, amerykańskie Surveyor, Ranger, Mariner, Pioneer, Voyager, Viking, Galileo, Spirit, a także niemieckie Helios, Giotto i Smart (ESA), Ulysses (NASA/ESA).