powstanie greckie 1821–29,
ostatnie powstanie narodowe Greków przeciw władzy tureckiej;
powstanie greckie
Encyklopedia PWN
poprzedziła je działalność na obczyźnie heterii; w ciągu pierwszych 3 mies. powstańcy opanowali Peloponez, część Grecji kontynent. i częściowo wyspy na M. Egejskim; 1822 zwołali w pobliżu Epidauru pierwsze Zgromadzenie Nar., które proklamowało niepodległość Grecji, zatwierdziło demokr. konstytucję i powołało rząd tymczasowy (A. Mawrokordhatos); powstały 2 ośr. dowodzenia — jeden na Peloponezie (Th. Kolokotronis, przywódca nieregularnych oddziałów kleftów), drugi, związany z ludnością wyspiarską, na wyspie Idra (A. Mawrokordhatos, J. Kunduriotis); lokalne konflikty wśród przywódców powstania doprowadziły 1824 do wojny domowej, przerwanej 1825 zwycięską kontrofensywą wojsk tur., wspieranych przez egipską flotę Ibrahima Paszy; rzeź Greków dokonana przez Turków, zwłaszcza na wyspie Chios (1822) i w zdobytej przez Turków, po bohaterskiej obronie, twierdzy Missolungi (1826), poruszyła eur. opinię publiczną (filhelleni); na korzyść Greków zmienił się także stosunek mocarstw do powstania greckiego 1821–29; podpisany 1827 traktat po konferencji w Londynie (londyńskie konferencje) Turcja zignorowała, w związku z tym doszło do interwencji mocarstw i klęski floty tur. pod Navarino (1827); po wojnie ros.-tur. 1828–29 (adrianopolski traktat), Grecja uzyskała autonomię, a 1830 — niepodległość; 1832 Turcja uznała niepodległość Grecji na mocy traktatu w Stambule.
