plagioklazy

plagioklazy

[gr. plágios ‘ukośny’, klásis ‘załamanie’],

minerały z grupy skaleni, glinokrzemiany przestrzenne sodu i wapnia;

tworzą szereg izomorficzny, którego skrajnymi członami są: glinokrzemian sodu — albit Na[AlSi₃O₈] i glinokrzemian wapnia — anoryt Ca[Al₂Si₂O₈]; ogniwami pośrednimi są: oligoklaz, andezyn, labrador i bytownit; krystalizują w układzie trójskośnym; zwykle białe, szarawe lub żółtawe, o szklistym połysku; charakterystyczna dla p. jest doskonała dwukierunkowa łupliwość, przy czym płaszczyzny łupliwości przecinają się pod kątem ok. 93–94° P. są ważnymi minerałami skałotwórczymi skał magmowych (niekiedy niemal wyłączny ich składnik, anortozyt) i metamorficznych; w skałach osadowych znacznie mniej rozpowszechnione; w Polsce w największych ilościach występują w skałach Dolnego Śląska. Stosowane w przemyśle ceramicznym, niektóre — jako kamienie ozdobne.