pediatria

pediatria

[gr. país ‘dziecko’, iatreía ‘leczenie’],

medycyna wieku rozwojowego,

dział medycyny klinicznej i teoret., zajmujący się problemami zdrowia dziecka: śledzeniem prawidłowości i zaburzeń rozwoju somatycznego i psychicznego od momentu urodzenia aż do zakończenia procesu dojrzewania (0–18. roku życia).

Pediatria kliniczna obejmuje większość dyscyplin medycyny klinicznej; wyróżnia się w niej wiele podspecjalności, jak: neonatologia (zajmująca się noworodkami i wcześniakami), medycyna prenatalna (diagnostyka nieprawidłowości płodów oraz ich leczenie jeszcze przed narodzeniem, perinatologia), dziecięca neurologia, chirurgia, kardiologia, psychiatria, gastroenterologia, nefrologia, endokrynologia; ostatnio, na skutek znacznego wzrostu zachorowań na nowotwory i odmiennego ich przebiegu u dzieci, wyodrębniono onkologię dziecięcą. Pediatria profilaktyczna (zapobiegawcza) zajmuje się organizacją szczepień ochronnych, prawidłowym żywieniem dziecka uwzględniającym dostateczną ilość białka, witamin, soli miner., koniecznych do zapewnienia procesu wzrostu, pielęgnacją dziecka, także wczesnym wykrywaniem wad wrodzonych i ich leczeniem (rehabilitacja). Coraz większe znaczenie ma pediatria społeczna; zmiany zachodzące w otaczającym świecie, rozluźnienie kontaktów międzyludzkich, szybkie tempo życia, osłabienie więzi rodziców i dzieci powodują wiele nowych problemów wychowawczych i społ.; pedofilia, wczesne rozpoczynanie życia seksualnego przez młodzież (a nawet dzieci), agresja, czyny przestępcze to problemy, z którymi radzić sobie musi psycholog, pedagog, ale też pediatra; narastające zjawisko maltretowania dzieci w rodzinie (przemoc fiz. i psychiczna) również stwarza problemy pediatrom; osiągnięciem pediatrii społecznej jest przyznanie matce prawa do pobytu z dzieckiem w szpitalu w razie jego choroby.

Zainteresowanie chorobami dziecięcymi datuje się od czasów staroż.; przez wiele wieków pediatria rozwijała się w cieniu interny i położnictwa, stanowiąc tylko ich część; dopiero od XVII w. nastąpił rozkwit wiedzy wchodzącej w zakres pediatrii; łączy się on z pracami lekarzy, takich jak: F. Glisson i A. de Boot (opis krzywicy), Th. Sydenham (opis pląsawicy i chorób wysypkowych), J. Cheyne (pierwszy opis choroby Heinego–Medina), E. Jenner (szczepienia ochronne przeciw ospie); jako samodzielna nauka wyodrębniła się w XIX w.; do najsławniejszych lekarzy tego okresu należą m.in.: K. Credé (zapobieganie okołoporodowemu zakażeniu rzeżączkowemu), A. Yersin i P.P.E. Roux (surowica przeciwbłonicza), J.P. O’Dwyer (intubacja w błonicy), C. Pirquet (odczyn tuberkulinowy). W Polsce pierwsza katedra pediatrii powstała 1864 w Krakowie (kier. M.J. Jakubowski); do czołowych przedstawicieli pol. pediatrii należą m.in.: J. Raczyński, J. Brudziński, W. Szenajch, M. Michałowicz, F. Groër, K. Jonscher, J. Bogdanowicz, H. Brokman, Z. Lejmbach, B. Górnicki; od 1918 działa Pol. Tow. Pediatryczne, od 1921 ukazuje się „Pediatria Polska”; 1949 powstał Inst. Matki i Dziecka w Warszawie, 1978 — Centrum Zdrowia Dziecka Szpital-Pomnik. Od 1913 istnieje Międzynar. Tow. Pediatryczne; sprawami pediatrii zajmują się nadto WHO, UNICEF, UNESCO.