pasza

pasza, karma,

produkty pochodzenia roślinnego, zwierzęcego i mineralnego oraz substancje uzyskiwane w wyniku procesów chem. (np. mocznik) i biol. (np. drożdże paszowe) zawierające składniki pokarmowe, służące do żywienia zwierząt;

o przydatności paszy decyduje jej skład, strawność i wartość pokarmowa (wyrażana w jednostkach pokarmowych); niestrawne składniki stanowią balast paszy. Zwyczajowo rozróżnia się pasze gospodarskie i pasze przemysłowe, pasze pochodzenia roślinnego, zwierzęcego i pasze mineralne, pasze objętościowe suche — do 15% wody (np. siano, słoma), i objętościowe soczyste — do 90% wody (np., zielonki, kiszonki, okopowe), pasze treściwe (np. ziarno, śruta poekstrakcyjna, mączki pastewne), przem. mieszanki paszowe (pełnodawkowe, uzupełniające i koncentraty białkowe) oraz dodatki uzupełniające (np. sole miner. i ich mieszanki, witaminy). Według przepisów UE pasze dzieli się na: a) materiały paszowe — surowce paszowe przeznaczone do bezpośredniego skarmiania lub do produkcji mieszanek paszowych, b) dodatki paszowe i premiksy — pojedyncze substancje lub ich mieszaniny poprawiające jakość mieszanek paszowych, zdrowia zwierząt i produktów pochodzenia zwierzęcego, c) mieszanki paszowe. W celu poprawienia strawności, wzbogacenia w azot oraz zwiększenia pobierania paszy przez zwierzęta, stosuje się różne sposoby ich przyrządzania, m.in.: rozdrabnianie (np. sporządzanie sieczki, śrutowanie ziarna, siekanie okopowych); zwilżanie pylących się p. sypkich; moczenie pasz silnie pęczniejących (np. suszonych wysłodków buraczanych), zapobiegające ich pęcznieniu w żołądku; zaparzanie (zwłaszcza plew) i prażenie (gł. ziarna dla prosiąt), podczas których są niszczone drobnoustroje i szkodniki, a pasza zostaje zmiękczona (zaparzanie) lub nabiera aromatu (prażenie); ługowanie, usuwające szkodliwe substancje (np. alkaloidy z łubinu); parowanie (parnik), gł. ziemniaków, poprawiające ich smak, zwiększające strawność skrobi, częściowo usuwające solaninę; gotowanie, zwiększające strawność paszy, wykorzystywane do przyrządzania pasz dietetycznych; kiełkowanie ziarna (zwiększa zawartość wit. E), drożdżowanie (zabieg poprawiający smak paszy, zwiększający zawartość białka i wit. z grupy B), słodowanie (powoduje scukrzenie części skrobi, poprawia smak paszy), kleikowanie mąki lub śruty (pasza dla zwierząt chorych, osłabionych i bardzo młodych). W celu zwiększenia strawności pasz słomiastych stosuje się zaprawianie ługiem, wapnowanie mlekiem wapiennym, amoniakowanie i mocznikowanie oraz krótkotrwałe zakiszanie zwilżonej sieczki.

Pierwsza wytwórnia pasz przemysłowych w Polsce powstała 1947 w Kutnie; ob. pasze są produkowane przez różne związki oraz producentów prywatnych i spółki; nadzór nad produkcją i obrotem pasz sprawuje Państw. Inspekcja Skupu i Przetwórstwa Artykułów Rolnych oraz Zakłady Higieny Weterynaryjnej.