osierdzie

osierdzie, worek osierdziowy,

błona surowicza obejmująca serce kręgowców;

do serca przylega bezpośrednio osierdzie surowicze zbud. z 2 warstw; jego blaszka trzewna, zw. nasierdziem, w okolicy podstawy serca wywija się na zewnątrz, przechodząc w blaszkę ścienną; między nimi występuje jama osierdzia, wypełniona niewielką ilością płynu osierdzia; z blaszką ścienną zrasta się od zewnątrz osierdzie włókniste, do którego przylega opłucna osierdziowa. Zapalenie osierdzia ostre lub przewlekłe przebiega zwykle z wysiękiem, niekiedy (zapalenie osierdzia zaciskające) z powstawaniem grubych zrostów i powstawaniem tzw. serca opancerzonego, upośledzającego znacznie jego czynność; przyczyną są zakażenia, rzuty choroby reumatycznej, gruźlica.