niwelator
opt. instrument geodezyjny stosowany do pomiaru różnic wysokości (niwelacja).
[fr. < łac.],
niwelator
Encyklopedia PWN
Podstawowym elementem n. jest luneta, umieszczona w obrotowej obudowie (alidada) i osadzona na spodarce (podstawie instrumentu) wyposażonej w śruby ustawcze. Oś celową n. (linię łączącą środek siatki kresek okularu i środek obiektywu lunety) podczas pomiaru ustawia się w płaszczyźnie poziomej i przez lunetę odczytuje się wysokości na pionowych łatach niwelacyjnych. Ze względu na sposób poziomowania osi celowej rozróżnia się n. libellowe i n. samopoziomujące (automatyczne), ze względu na dokładność pomiaru — n. budowlane, n. techniczne i n. precyzyjne; klasyczne n. precyzyjne są wyposażone w mikrometr pozwalający na zwiększenie dokładności odczytu. Pod względem sposobu realizacji osi celowej n. dzieli się na n. optyczne i n. laserowe; od pocz. lat 90. XX w. są stosowane n. kodowe, wyposażone w czytniki kodu kreskowego; odczyt łaty jest w nich realizowany automatycznie dzięki zastosowaniu łat z naniesionym kodem kreskowym.
