nastie
 
Encyklopedia PWN
nastie
[gr. nastós ‘mocno dociśnięty’],
fizjol. ruchy organów roślin (niezależne od kierunków działania bodźca, często następują w efekcie zmiany jego natężenia) oraz niektórych zwierząt;
zwykle dotyczą organów o budowie grzbieto-brzusznej (np. płatki kwiatowe, liście). Istnieją 2 rodzaje reakcji nastycznych: ruchy wzrostowe, bardzo trwałe, spowodowane różną szybkością wzrostu wydłużeniowego przeciwnych stron organu, i ruchy turgorowe, powodowane różnicami uwodnienia określonych grup komórek, mogą być wielokrotnie powtarzane. Do ruchów wzrostowych należą epinastie (np. otwieranie się kwiatów) i hyponastie (hiponastie), np. zamykanie się kwiatów; do ruchów turgorowych — ruchy komórek szparkowych i in.; w zależności od bodźca powodującego reakcję wyróżnia się: fotonastię wywołaną zmianą intensywności światła (np. otwieranie i zamykanie szparek), chemonastię — czynnikami chemicznymi (np. ruch liści roślin owadożernych), termonastię — zmianą temperatury (np. otwieranie kwiatów), sejsmonastię — bodźcem mechanicznym, np. ruch liści mimozy lub ruchy szyjki i znamion słupka w rodzinie astrowatych (złożonych), tigmonastię — bodźcem mechanicznym (u roślin owadożernych), nyktynastię — zmianami okresów dnia i nocy.
W odniesieniu do zwierząt nastie występują u niektórych gatunków jako elementarne rodzaje zachowania się wrodzonego, polegające na ruchach zamknięcia się (skurczu) albo zwinięcia się ciała pod wpływem dotknięcia (tigmonastia), zranienia (traumatonastia) lub wstrząsu (sejsmonastia), np. u wirczyka, liliowców, krocionogów czy jeża, przy czym reakcja nie jest ukierunkowana w zależności od kierunku działania bodźca; takie nastie są ochronnymi reakcjami (ochrona bierna i czynna zwierząt) i z wyjątkiem traumatonastii mogą podlegać habituacji.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia