minimum socjalne

minimum socjalne,

polityka społ. kategoria społeczno-ekonomiczna służąca do mierzenia kosztów utrzymania gospodarstw domowych;

pieniężny wyraz społecznego minimum spożycia, obejmującego nie tylko dobra i usługi zaspokajające podstawowe potrzeby biologiczne, konieczne do utrzymania człowieka w zdrowiu i zdolności do pracy (minimum egzystencji), ale także umożliwiające pokrycie potrzeb, których zaspokojenie uważa się za społecznie niezbędne, np. wydatki na kulturę, oświatę, wychowanie. Przy ustalaniu poziomu minimum socjalnego uwzględnia się naukowo zweryfikowane fizjologiczne normy spożycia oraz tradycje kulturowe społeczeństwa. Tzw. koszyk minimum socjalnego zawiera zestaw towarów i usług obejmujący żywność, odzież i obuwie, higienę i ochronę zdrowia, koszty utrzymania mieszkania i jego wyposażenia, wydatki na kulturę i wypoczynek, transport i łączność oraz 10-procentową rezerwę finansową. Jest to tzw. minimum socjalne absolutne, uzyskane obiektywnymi metodami, obejmujące koszyk dóbr i usług, uznany za niezbędny na danym etapie rozwoju społeczno-gospodarczego. Ważną funkcją wskaźnika minimum socjalnego jest informacja o poziomie kosztów utrzymania. W Polsce badania minimum socjalnego są prowadzone od 1981 dla różnych (od 1998 — 7 typów) gospodarstw domowych: odzielnie jest liczone minimum socjalne dla gospodarstw pracowniczych (od 1- do 5-osobowych) i emeryckich (1- i 2-osobowych). Minimum socjalne jest uznawane także za jedną z metod pomiaru ubóstwa. Poza informacją o strukturze i wysokości minimum socjalnego, istotna jest także informacja o tym, w jakiej skali oszacowana wartość koszyków występuje w rzeczywistości. Badaniem tego problemu zajmuje się GUS (w 2000 poziom wydatków 54% gospodarstw domowych w Polsce nie przekroczył poziomu minimum socjalnego); minimum socjalne jest również instrumentem diagnostyczno-planistycznym stosowanym w polityce społecznej państwa, np. przy ustalaniu poziomu płacy minimalnej, emerytur, rent, wyznaczaniu progów świadczeń społecznych.

Elżbieta Weremowicz