medycyna nuklearna
 
Encyklopedia PWN
medycyna nuklearna,
dział medycyny zajmujący się zagadnieniami związanymi z wykorzystywaniem radioizotopów w diagnostyce i terapii;
istotą metod stosowanych w m.n. jest śledzenie dróg rozprzestrzeniania się w organizmie człowieka (in vivo) substancji chem. znakowanych izotopem promieniotwórczym (radiofarmaceutyki), miejsc ich wybiórczego gromadzenia się oraz badanie intensywności procesów metabolicznych lub analizowanie w warunkach laboratoryjnych (in vitro) metodami radiochem. materiału tkankowego pobranego od pacjenta.
Badania in vivo mogą dotyczyć oceny czynności narządowych na podstawie pomiaru zmiany stężenia radioznacznika (podanego pacjentowi doustnie, przez iniekcję lub wentylację płuc) w badanym narządzie lub określenia topografii narządu i jego struktury na podstawie analizy rozkładu zgromadzonego w nim radiofarmaceutyku. Do najważniejszych kryteriów stawianych radiofarmaceutykom należą m.in. nietoksyczność, wybiórczy wychwyt i koncentracja w badanym narządzie, możliwie mała aktywność, krótki czas przebywania w organizmie (stosuje się izotopy o krótkim czasie połowicznego rozpadu, rzędu kilkudziesięciu minut, lub szybko usuwane z organizmu). Tak rygorystycznych ograniczeń nie stosuje się do badań laboratoryjnych.
Podstawowymi narzędziami pomiarowymi m.n. są: scyntygraf (skaner), gammakamera oraz tomograf komputerowy emisyjny pojedynczego fotonu (SPECT), a zwłaszcza tomograf emisyjny pozytonowy (PET). Metody m.n. są stosowane w badaniach niemal wszystkich narządów i układów narządów człowieka, zwłaszcza w diagnostyce centralnego układu nerwowego (wykrywanie ognisk o podwyższonej lub obniżonej aktywności metabolicznej), układu krążenia (wykrywanie świeżego zawału mięśnia sercowego) i w onkologii (wykrywanie guzów nowotworowych, w tym przerzutów, i ewentualne ich niszczenie). Do m.n. należą także badania metaboliczne, badanie układu wydzielania wewn. (tarczyca, kora nadnerczy, przytarczyce), badania hemodynamiczne układu krążenia, zwłaszcza serca, badania ośrodkowego układu nerwowego (bariery krew–mózg), oddechowego, moczowego, pokarmowego, radioizotopowa diagnostyka nowotworów; in vitro — oznaczanie tzw. markerów, tj. oznaczanie w surowicy krwi charakterystycznych białek (antygenów) wytwarzanych przez komórki nowotworowe lub prawidłowe jako reakcja na rozwój procesu nowotworowego, lokalizacja nowotworów. W zastosowaniach terapeutycznych wykorzystuje się biol. skutki działania promieniowania izotopów o większych aktywnościach, które uszkadzają żywe komórki (nowotworowe lub zapalne), gł. izotopów będących emiterami promieniowania β. Często oprócz właściwości radiacyjnych radiofarmaceutyku są również wykorzystywane toksyczne właściwości związku znakowanego, gromadzącego się wyłącznie w adresowanym miejscu (tkance, narządzie). Do najważniejszych zastosowań terapeutycznych zalicza się leczenie tarczycy (nowotworów złośliwych i łagodnych, nadczynności).
Ważną częścią m.n. są także zagadnienia wpływu promieniowania jonizującego na organizm człowieka, ochrona pacjentów i personelu przed promieniowaniem oraz zapobieganie skutkom napromienienia i leczenie tych skutków.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia