gammakamera

gammakamera, kamera gamma, kamera scyntylacyjna,

urządzenie do wizualizacji struktury narządów wewn., umożliwiające także ocenę ich czynności fizjol. (lub patologii), wykorzystujące promieniowanie gamma radioizotopów (najczęściej technet ^99mTc) wprowadzonych do organizmu pacjenta w postaci radiofarmaceutyku.

W przeciwieństwie do metody skaningu liniowego, w której poszczególne punkty obrazu (piksele) otrzymuje się kolejno w poszczególnych rzędach, obraz obiektu otrzymany za pomocą g. jest tworzony jednocześnie w całym polu widzenia. Uzyskuje się to dzięki zastosowaniu krystalicznego detektora scyntylacyjnego (najczęściej płaski kryształ jodku sodu aktywowanego talem, o kształcie koła lub wielokąta foremnego o dużej — rzędu kilkudziesięciu cm — średnicy lub przekątnej) oraz kilkudziesięciu fotopowielaczy, które wykrywają scyntylacje wywołane w detektorze kwantami promieniowania gamma emitowanego przez radioizotopy zgromadzone w badanym narządzie. Scyntylacje powstałe w krysztale detektora są przetwarzane na impulsy elektr. (fotoelektryczne zjawisko) we wszystkich fotopowielaczach, jednakże amplitudy tych impulsów są różne — zależą od odległości danego fotopowielacza od miejsca powstania scyntylacji. Im odległość ta jest mniejsza, tym mocniejszy jest sygnał generowany przez fotopowielacz. Informacja o położeniu miejsca scyntylacji w krysztale jest kodowana jako stosunek między amplitudami impulsów elektr. powstałymi w poszczególnych fotopowielaczach i po przetworzeniu komputerowym przedstawiana na ekranie monitora jako obraz planarny struktury przestrzennej badanego narządu. Duża średnica (przekątna) detektora umożliwia objęcie rzutu całego narządu. Promieniowanie gamma radioizotopu dociera do scyntylatora przez liczne (ok. 1000) wąskie otwory kolimatora (wykonanego z materiału silnie osłabiającego promieniowanie) o średnicy równej średnicy detektora. Wielkość i liczba otworów kolimatora wpływają na geom. (przestrzenną) zdolność rozdzielczą g., a część fotonów tworzących obraz z całkowitej liczby fotonów pochodzących z obszaru widzianego przez detektor jest miarą czułości kolimatora. Kolimator ogranicza zakres promieniowania dochodzącego do powierzchni detektora, przepuszczając tylko promieniowanie emitowane w kierunku prostopadłym (najczęściej).

G. umożliwia także wykonywanie badań dynamicznych i, na ich podstawie, ocenę stanu czynnościowego narządu, np. czynność wydzielniczą nerek lub tarczycy. G. skonstruowana 1956 przez H.O. Angera stała się powszechnym narzędziem diagnostycznym medycyny nuklearnej jako niezależne urządzenie lub jako część składowa tomografów emisyjnych: pojedynczego fotonu (SPECT) i pozytonowego (PET).