radiologia

radiologia

[łac. radius ‘promień’, gr. lógos ‘słowo’, ‘nauka’],

dziedzina zajmująca się zastosowaniem promieniowania jonizującego;

w węższym znaczeniu — dyscyplina medycyny i nauka zajmująca się problematyką związaną z zastosowaniem promieniowania jonizującego w diagnostyce (rentgenodiagnostyka) i w terapii (radioterapia). Początkowo używano w radiologii promieni rentgenowskich (odkrytych 1895 przez W.C. Röntgena) tylko do celów diagnostycznych, wkrótce — również w lecznictwie. Odkrycie 1898 polonu i radu (M. Skłodowska-Curie i P. Curie) pozwoliło na zastosowanie tych pierwiastków do leczenia przede wszystkim nowotworów (curieterapia), a odkrycie 1934 sztucznych izotopów promieniotwórczych (I. Curie i F. Joliot-Curie) umożliwiło ich zastosowanie w tym samym celu, zwłaszcza zastosowanie radioaktywnego izotopu kobaltu ⁶⁰Co (bomba kobaltowa). Dalsze badania szły w kierunku ustalenia promienioczułości narządów i tkanek oraz wywodzących się z nich nowotworów; na wybiórczym działaniu promieniowania jonizującego oparto wskazania radioterapii i zasady zapobiegania uszkodzeniom popromiennym. W Polsce pierwsza pracownia rentgenologiczna, zał. przez M. Brunnera, powstała już 1896 w Warszawie; 1926 powstało Pol. Lekarskie Tow. Radiologiczne, 1932 z inicjatywy i przy pomocy Skłodowskiej-Curie — Inst. Radowy (ob. Inst. Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie); w okresie międzywojennym jedyną katedrę radiologii prowadził w Poznaniu K. Mayer; zasługi dla polskiej r. położyli również B. Sabat i W. Zawadowski.