magnez

wyk. A. Dukata/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

magnez, Mg, magnesium,

pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 12;

Symbol: Mg

Nazwa łacińska: Magnesium

Liczba atomowa: 12

Pierwiastek promieniotwórczy: nie

Grupa układu okresowego pierwiastków: 2 — berylowce

Odkrycie: 1829; (1808 – H.B. Davy)

Odkrywca: Bussy Antoine Alexandre Brutus, Liebig Justus

względna masa atomowa 24,305; magnez należy do grupy berylowców; srebrzystobiały, lekki metal; temperatura topnienia 649°C, temperatura wrzenia 1107°C, gęstość 1,74 g/cm³; bardzo reaktywny, zwłaszcza w postaci rozdrobnionej (wiórki, proszek); w powietrzu matowieje (ulega pasywacji); pali się jaskrawym płomieniem; w podwyższonej temperaturze reaguje bezpośrednio z fluorowcami, azotem, siarką i wodą; łatwo roztwarza się w rozcieńczonych kwasach, z wyjątkiem fluorowodorowego, tworząc sole (ich roztwory wodne mają gorzki smak), natomiast jest odporny na działanie zasad; stopień utlenienia II. Ważniejsze związki magnezu: chlorek MgCl₂, wodorotlenek Mg(OH)₂ oraz magnezu siarczan(VI), magnezu chloran(VII), magnezu tlenki, magnezu węglan i związki magnezoorganiczne. Magnez jest makroelementem: w organizmie człowieka (70 kg) jest go ok. 20 g, z czego ponad połowa w kościach, w płynach ustrojowych występuje głównie w postaci jonu Mg²⁺; bierze udział w regulacji wielu procesów biochemicznych, termoregulacji, jest niezbędny do prawidłowej pracy mózgu; w organizmach roślinnych wchodzi w skład zielonego barwnika — chlorofilu. W przyrodzie bardzo rozpowszechniony; występuje w postaci wielu minerałów, z których najważniejszymi są: magnezyt, dolomit, karnalit, kainit, kizeryt, epsomit; wchodzi też w skład wielu krzemianów skałotwórczych. Związki magnezu występują także w wodzie morskiej i niektórych wodach mineralnych. Metal otrzymuje się, poddając elektrolizie stopioną mieszaninę bezwodnego chlorku magnezu z chlorkiem sodu i chlorkiem wapnia albo w wyniku prowadzonej w wysokiej temperaturze redukcji tlenku magnezu za pomocą węglika wapnia bądź ferrokrzemu w atmosferze, np. wodoru, lub pod zmniejszonym ciśnieniem. Magnez jest stosowany głównie jako składnik lekkich stopów o dużej wytrzymałości, wykorzystywanych m.in. w konstrukcji samolotów i rakiet (magnezu stopy); odtleniacz w odlewnictwie metali i stopów, również do wytwarzania ogni sztucznych, rakiet sygnalizacyjnych i lotniczych bomb zapalających, dawniej też światła błyskowego (spalanie np. wstążki magnezowej) oraz jako środek redukujący; liczne zastosowania znalazły związki magnezu — produkcja ceramik, spieków oraz materiałów i cienkich warstw żaroodpornych (MgO), dielektrycznych (MgO) i optycznych (MgF₂) w urządzeniach mikro- i optoelektronicznych; niektóre związki magnezu były znane i stosowane już od XVIII w. w medycynie. Metaliczny magnez otrzymał 1808 H.B. Davy.

Okresowy układ pierwiastków