kształcenie

kształcenie,

pedag. ogół czynności i procesów umożliwiających ludziom poznanie przyrody, społeczeństwa i kultury, a zarazem uczestnictwo w ich przekształcaniu, jak również możliwie wszechstronny rozwój sprawności fizycznych i umysłowych, zainteresowań i zdolności, także wyrobienie odpowiednich postaw i przekonań.

Proces kształcenia opiera się na nauczaniu i uczeniu się, zakłada uczestnictwo w nim osób nauczających i uczących się; realizowany samodzielnie przez osobę uczącą się nosi nazwę samokształcenia. Wyodrębnia się kształcenie ogólne, które umożliwia nabycie kwalifikacji ogólnych (wiedzy, sprawności), niezbędnych wszystkim, niezależnie od ich roli społecznej i zawodowej, i kształcenie zawodowe, zapewniające zdobycie kwalifikacji w zakresie wybranej specjalności. Treść i formy procesów kształcenia są wyznaczane ogólnymi celami kształcenia formułowanymi w ramach poszczególnych koncepcji kształcenia ogólnego i zawodowego. Tradycyjnie wyróżnia się 3 poziomy kształcenia: podstawowy, zwany także elementarnym, średni, tj. umożliwiający zdobycie przygotowania do studiów wyższych, i wyższy; uczelnie wyższe i in. placówki naukowe organizują kształcenie podyplomowe, którego celem jest odnawianie i rozszerzanie zakresu wiedzy ogólnej bądź umiejętności zawodowych absolwentów szkół wyższych. Współcześnie niezbędne staje się kształcenie jednostki w ciągu całego życia, co znajduje wyraz w koncepcji kształcenia ustawicznego. Główne formy kształcenia: kształcenie stacjonarne, które polega na stałym i bezpośrednim udziale w kierowanym przez nauczającego zespole, i kształcenie korespondencyjne (na odległość), które jest procesem sterowanego samokształcenia. Wyróżnia się też naturalną formę kształcenia incydentalnego (nieformalnego) — nie zorganizowany i niesystematyczny proces nabywania wiadomości, sprawności i postaw przez codzienne doświadczenie i pod wpływem wychowawczych oddziaływań środowiska.