kreteńska sztuka

kreteńska sztuka, sztuka minojska,

sztuka rozwijająca się w epoce brązu (ok. 3500–1070 p.n.e.) na Krecie;

odmiana sztuki egejskiej, określana także jako sztuka minojska od imienia legendarnego króla Krety — Minosa. Z okresu wczesnominojskiego (ok. 3500–ok. 2100) odkryto okazałe domy z Wasiliki i Mirtos (Myrtos), malowaną ceramikę, glinianą i kam. plastykę figuralną (m.in. Boginię Wody z Mirtos), pieczęcie kam., znane gł. z grobów metal. sztylety i biżuterię. W okresie średniominojskim (ok. 2100–1600) pojawiły się pierwsze pałace — ośr. władzy i administracji w Knossos, Fajstos, Malii, a wraz z nimi nowy styl ceramiki (wazy Kamares); popularność zdobył fajans, a użycie szybkoobrotowego świdra przyczyniło się do rozwoju gliptyki; powstało również pismo. W wyniku kataklizmu pierwsze pałace legły w gruzach, a na ich miejscu powstały nowe, które (po różnych odbudowach) świadczą o szczytowym rozwoju sztuki w okresie późnominojskim (1600–1070); oprócz pałaców w Knossos, Fajstos, Malii i mniejszego w Kato Zakros odkryto na Krecie inne budowle rezydencjonalne (Hagia Triada), osady (m.in. Gurnia), miasta (m.in. Paleokastro); w okresie młodszych pałaców rozwinęło się charakterystyczne malarstwo minojskie (znane przede wszystkim z pałacu w Knossos), przedstawiające rośliny, zwierzęta, krajobrazy, ludzi.

Bibliografia

K. Lewartowski, A. Ulanowska Archeologia egejska. Grecja od paleolitu po wczesną epokę żelaza, wyd. 2, Warszawa 1999.

Hagia Triada, ruiny miasta, III–II tysiąclecie p.n.e. (Grecja)

Knossos, fragment pałacu