enzymatyczne inhibitory
 
Encyklopedia PWN
enzymatyczne inhibitory,
substancje hamujące aktywność enzymatyczną.
Istnieje wiele inhibitorów, w tym metabolitów, obecnych normalnie w organizmie, oraz leków i toksyn, obcych dla organizmu. Nieodwracalne inhibitory enzymatyczne trwale modyfikują czynne miejsca enzymu, tworząc wiązania kowalencyjne z resztami aminokwasowymi biorącymi udział w katalizie; do grupy tej należą m.in. związki alkilujące i org. pochodne rtęci (blokują reszty tiolowe enzymów), związki fosfoorg. (gazy bojowe, insektydy) i penicylina (wiążą się z grupami serynowym enzymów) oraz cyjanek (tworzy z żelazem znajdującym się centrum aktywnym enzymu żelazicjanki), a także niektóre antymetabolity (mimo, że są analogami substratu hamują enzymy w sposób nieodwracalny. Odwracalne inhibitory enzymatyczne można podzielić ze względu na miejsce wiązania inhibitora w cząsteczce enzymu na: inhibitory kompetycyjne i inhibitory niekompetycyjne. Inhibitor kompetycyjny (współzawodniczy) ze względu na podobieństwo strukturalne do substratu reakcji wiąże się w centrum aktywnym enzymu, nie ulegając katalizie; inhibitor kompetycyjny i substrat reakcji współzawodniczą o wiązanie się z miejscem aktywnym enzymu; inhibitorami kompetycyjnymi są m.in. malonian hamujący dehydrogenazę bursztynianową, oraz niektóre leki (np.: sulfanilamid, sulfametoksazol i metotreksat), będące inhibitorami enzymów szlaku syntezy nukleotydów. Inhibitor niekompetycyjny (niewspółzawodniczy) przyłącza się do cząsteczki enzymu niezależnie od wiązanego przez enzym substratu, gdyż wiąże się z miejscami innymi niż miejsce aktywne; powoduje konformacyjną zmianę kształtu przestrzennego enzymu, co hamuje jego aktywność metaboliczną; do inhibitorów niekompetycyjnych zalicza się substancje oddziaływujące niespecyficznie z cząsteczką enzymu, np. jony metali ciężkich (tworzą z grupami tiolowymi merkaptydy) oraz związki chelatujące (wiążą niezbędne do aktywności enzymów kationy dwuwartościowe). Ważną rolę w regulacji metabolizmu odgrywają allosteryczne inhibitory enzymatyczne; są to metabolity komórkowe kontrolujące aktywność enzymów na zasadzie sprzężenia zwrotnego, m.in. w szlaku syntezy aminokwasów enzym katalizujący kluczową reakcję przemian jest hamowany przez końcowy produkt syntezy. Osobną grupę stanowią białkowe inhibitory enzymatyczne hamujące aktywność proteaz i fosfataz; do grupy tej należą małe białka, np. trzustkowy inhibitor trypsyny oraz inhibitor-1 fosfatazy-1 białek.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia