elitaryzm
w znaczeniu normatywnym (elitaryzm normatywny) pogląd głoszący potrzebę i słuszność wyodrębnienia w społeczeństwie elity;
[fr. élire < łac. eligere ‘wybierać’],
elitaryzm
Encyklopedia PWN
elitaryzm domagał się zapewnienia rządów jednostkom uznanym za najbardziej wartościowe z punktu widzenia przyjętego w danej społeczności kryterium kreowania elit; uzasadniał sprawiedliwe i bezinteresowne rządy mniejszości pełniącej rolę pośrednika między członkami danej wspólnoty a światem idei, Bogiem, rozumem dziejowym itp. albo z pewnych względów lepiej znającej rzeczywistość i potrzeby wszystkich członków wspólnoty; tak pojmowany elitaryzm występuje w niemal wszystkich koncepcjach głoszących potrzebę istnienia hierarchii opartej na innych przesłankach niż przebiegłość, siła lub bogactwo — nie tylko w uzasadnieniach panowania dziedzicznych królów, ale także filozofów (Platon), sędziów (E. Coke), urzędników (C.H. de Saint-Simon) lub arystokracji; kłóci się z koncepcjami indywidualistycznymi i jest przeciwstawny egalitaryzmowi; w sensie opisowym (elitaryzm opisowy) pogląd, zgodnie z którym w każdym społeczeństwie dominującą rolę odgrywa elita podejmująca najważniejsze decyzje w państwie i koncentrująca władzę w swoich rękach; u podstaw elitaryzmu leży przekonanie, że ludzie, ze względu na różnice uzdolnień, pochodzenia, majątku itp., nie są sobie równi z natury; wiąże się z teorią krążenia elit, wyjaśniającą dynamikę zjawisk politycznych (G. Mosca, V. Pareto, R. Michels), formułującą hipotezę o dominacji elit, nie tylko w minionych monarchiach i arystokracjach, ale także we współczesnych demokracjach; jej zwolennicy dowodzą, że idea rządów większości jest mitem przesłaniającym rzeczywistą dominację przywódców partii lub urzędników manipulujących systemami wyborczymi; podkreślają, że każda klasa polityczna zamyka się w sobie i wyobcowuje z mas, wzmacniając proces kształtowania się nowej elity, która wywodzi się z „klas niższych” i z czasem zastępuje poprzednią grupę.
