dowody na istnienie Boga
 
Encyklopedia PWN
dowody na istnienie Boga,
racjonalne argumentacje, których celem jest uzasadnienie tezy o istnieniu Boga niezależnie od nadprzyrodzonego objawienia.
Najważniejsze typy dowodów na istnienie Boga zebrał św. Tomasz z Akwinu w tzw. 5 drogach: 1) droga „z ruchu” nawiązuje do fizyki Arystotelesa: zależność poruszanego (potencji) i poruszającego (aktu) prowadzi do ujęcia Boga jako „pierwszego poruszyciela”, będącego Czystym Aktem; 2) droga „z przyczynowości sprawczej” jest najbliższa metafizyce św. Tomasza: pochodzenie aktów istnienia bytów od ich przyczyny zewnętrznej prowadzi do ujęcia Boga jako „pierwszej przyczyny sprawczej”, będącej Istnieniem Samoistnym; 3) droga „z przygodności i konieczności” nawiązuje do poglądów Ibn Siny i Ibn Ruszda: rozważenie zależności powstawania rzeczy przygodnych (mogących istnieć lub nie) od rzeczy koniecznie istniejącej prowadzi do ujęcia Boga jako przyczyny konieczności, będącej samą Koniecznością; 4) droga „ze stopni doskonałości” nawiązuje do poglądów Platona: rozważenie występującej w bytach większej i mniejszej doskonałości prowadzi do ujęcia Boga jako „przyczyny wszelkiej doskonałości”, będącej Największą Doskonałością; 5) droga „z celowości”: rozważenie kierowania się do celu przez byty nierozumne prowadzi do ujęcia Boga jako intelektu, kierującego wszystkim. Zwolennicy poglądu, że istnienie Boga jest oczywiste dla rozumu ludzkiego, odwoływali się wyłącznie do zawartego w ludzkim myśleniu pojęcia Boga, mającego implikować jego istnienie (np. tzw. dowód ontologiczny św. Anzelma z Canterbury, pogląd R. Descartesa). I. Kant za dowód na istnienie Boga uważał istnienie prawa moralnego. Poznawczą wartość jakichkolwiek dowodów na istnienie Boga negowali zwolennicy empiryzmu, krytycyzmu, agnostycyzmu, irracjonalizmu, fideizmu i ateizmu.
Bibliografia
F. WILCZEK Ontologiczne podstawy dowodów na istnienie Boga według Tomasza z Akwinu i Dunsa Szkota, Warszawa 1958;
S. KOWALCZYK Drogi ku Bogu, Wrocław 1983.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia