analogia

analogia

[gr., ‘podobieństwo’],

log. Stosunek, w jakim 2 przedmioty (zjawiska, zdarzenia) P i Q pozostają do siebie zawsze i tylko, gdy cechy C₁, ... , C_n przedmiotu P są do siebie w podobnej relacji jak cechy Z₁, ... , Z_n przedmiotu Q.

Rozumowanie przez a. to rozumowanie przebiegające zgodnie z jednym z 2 schematów: a) z tego, że przedmioty (zjawiska, zdarzenia) P i Q są podobne do siebie pod względem cech C₁, ... , C_n i przedmiot P ma cechę C_n+1, wnioskujemy, że przedmiot Q też ma cechę C_n+1; b) z tego, że przedmiot (zjawisko, zdarzenie) P₁ rodzaju W ma właściwość C, i przedmiot P₂ rodzaju W ma właściwość C, i przedmiot P_n rodzaju W ma właściwość C, wnioskujemy, że kolejny przedmiot P_n+1 rodzaju W ma właściwość C.

Rozumowanie przez a. jest wnioskowaniem zawodnym, nieredukcyjnym. Różni się od wnioskowania indukcyjnego enumeracyjnego (wnioskowanie) opartego na tych samych przesłankach z tym, że wniosek we wnioskowaniu przez a. nie jest zdaniem ogólnym (stwierdzającym, że przedmioty P i Q mają wszystkie cechy takie same, bądź że wszystkie przedmioty rodzaju W mają właściwość C), ale zdaniem szczegółowym, mówiącym o pojedynczej cesze przedmiotu Q bądź o kolejnym przedmiocie rodzaju W. W związku z tym nie musimy wniosku we wnioskowaniu przez a. odrzucić, nawet jeżeli wiadomo, że przedmioty P i Q różnią się pod względem pewnych cech bądź jeżeli istnieje przedmiot rodzaju W, który nie ma właściwości C.

Anna Wójtowicz