Wersal
 
Encyklopedia PWN
Wersal, Versailles Wymowa,
m. we Francji, w zespole miejskim Paryża, ok. 20 km na południowy zachód od centrum Paryża;
ośrodek administracyjny departamentu Yvelines. — 84,2 tysięcy mieszkańców (2009); ośrodek turystyczny o światowej sławie, jeden z najliczniej odwiedzanych we Francji; przemysł informatyczny, urządzeń elektronicznych, spożywczych; uniwersytet (założony 1991), akademia wojskowa; biblioteka z bogatą kolekcją dzieł francuskich poetów renesansu.
Historia. Od 1682 rezydencja królewska, ustanowiona przez Ludwika XIV, wokół której powstało miasto Wersal; 1789 odbywały się w Wersalu obrady Stanów Generalnych (pierwsze publiczne wystąpienia przedstawicieli stanu trzeciego), następnie siedziba królewska została przeniesiona przez Ludwika XVI do Paryża (rewolucja francuska 1789–99); w czasie oblężenia Paryża 1870–71 główna kwatera wojsk pruskich, 18 I 1871 proklamowanie w pałacu wersalskim cesarstwa niemieckiego; w okresie Komuny Paryskiej 1871 siedziba parlamentu i rządu III Republiki Francuskiej (do 1879); miejsce wielu międzynarodowych konferencji i podpisania licznych traktatów (m.in. 1783 traktat uznający niepodległość Stanów Zjednoczonych, 1919 konferencja pokojowa po I wojnie światowej i podpisanie wersalskiego traktatu pokojowego).
Zabytki. Z XVII w. pochodzą: kościół Notre Dame, wielkie stajnie (odrestaurowane dla Archiwum Departamentalnego) i małe stajnie; Hôtel des Gendarmes, koszary de Noailles (fasada XVIII w.), pałacyk pani du Barry (obecnie Izba Handlowa, restaurowany), szpital wojskowy; z XVIII w.: pawilon muzyczny Madame, pałacyk Spraw Zagranicznych (ob. biblioteka miejska), katedra St. Louis, rynek St. Louis; Pałac Kongresowy (1966).
W Wersalu znajduje się słynny zespół pałacowo-ogrodowy — najwspanialsze dzieło francuskiego klasycyzmu barokowego, obecnie muzeum. Pierwotnie istniał tu pałacyk myśliwski Ludwika XIII (z 1624); 1631 budynek zburzono i wzniesiono nowy, większy. Za Ludwika XIV rozbudowa pałacu była prowadzona etapami pod kierunkiem L. Le Vau, F. d’Orbaya i J. Hardouin-Mansarta. Od strony frontowej są 3 kolejne dziedzińce, obramowane skrzydłami pałacu. Ogromna (długość ok. 580 m) elewacja ogrodowa składa się z ryzalitowego korpusu głównego i wydłużonych skrzydeł bocznych. Dekoracją wnętrz kierował Ch. Le Brun (m.in. Galeria Zwierciadlana, salony: Wojny i Pokoju); część wnętrz ma dekoracje z czasów Ludwika XV i Ludwika XVI. Liczne restauracje i przebudowy w połowie XIX w.; 1837 Ludwik Filip otworzył w Wersalu muzeum. Olbrzymi park — dzieło A. Le Nôtre’a (od 1661, później powiększany) — z licznymi tarasami, basenami, fontannami i rzeźbami; w parku liczne budowle, m.in. Oranżeria (1681–86), zespół Trianon; od pałacu rozchodzą się promieniście w kierunku miasta 3 aleje, z których środkowa znajduje się na osi pałacu. Zespół pałacowo-ogrodowy w Wersalu znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Przyrodniczego UNESCO.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Mansart-Hardouin Jules, Le Brun Charles, Galeria Lustrzana, 1678–84, Wersal (Francja)fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Wersal, pałac od strony ogrodu fot. L. Zielaskowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Wersal, pałac (Francja)fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Wersal, Wielki i Mały Trianon (Francja) fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Wersal, Petit Trianon, XVIII w. (Francja)fot. A. Pieńkos/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia