Układ Warszawski
 
Encyklopedia PWN
Układ Warszawski, oficjalnie Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej,
organizacja o charakterze sojuszu politycznego i wojskowego, powołana 1955, rozwiązana 1991.
Utworzony z inicjatywy ZSRR na podstawie Układu o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej, zawartego 14 V 1955 w Warszawie między Albanią (wystąpiła 1968), Bułgarią, Czechosłowacją, NRD (przystąpiła 1956, wystąpiła IX 1990), PRL, Rumunią, Węgrami i ZSRR; utworzenie Układu Warszawskiego było podyktowane zamiarem ujednolicenia polityki zagranicznej i militarnej ZSRR i państw od niego uzależnionych oraz reakcją na powstanie NATO i zawarcie układów paryskich 1954, przewidujących remilitaryzację RFN (przyjętej do NATO 1955); stanowił strukturę umożliwiającą ZSRR pełną kontrolę nad siłami zbrojnymi i polityką obronną państw członkowskich oraz był wykorzystywany w polityce ZSRR w konfrontacyjnych stosunkach z Zachodem. Główne organy: Doradczy Komitet Polityczny (DKP) i Zjednoczone Dowództwo Sił Zbrojnych (siedzibą sztabu — Moskwa), któremu podlegały: Zjednoczone Siły Zbrojne (ZSZ), Komitet Ministrów Obrony, Naczelny Dowódca ZSZ, Sztab ZSZ, Komitet Ministrów Spraw Zagranicznych oraz Sekretariat. Przeobrażenia polityczne w państwach członkowskich Układu Warszawskiego na przełomie 1989 i 1990 wymusiły zmiany w charakterze i strukturze układu oraz definitywne wyrzeczenie się przez ZSRR doktryny ograniczonej suwerenności członków; III 1991 zostały rozwiązane wszystkie wojskowe instytucje, łącznie ze Zjednoczonym Dowództwem Sił Zbrojnych, pozostawiono jedynie DKP i Komisję Rozbrojeniową jako organy konsultacji w toczących się wiedeńskich rokowaniach rozbrojeniowych z NATO; 1 VII 1991 zostały rozwiązane organy polityczne i podpisano protokół o likwidacji Układu Warszawskiego.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia