Spokojny, Ocean. Warunki naturalne. Ukształtowanie dna

Spokojny, Ocean. Warunki naturalne. Ukształtowanie dna.

Ukształtowanie dna jest bardzo urozmaicone, występują tam wszystkie wielkie i małe formy dna oceanicznego; najbardziej charakterystyczną cechą rzeźby jest obecność najrozleglejszych w oceanie światowym basenów oceanicznych i licznych rowów oceanicznych (2/3 rowów w oceanie światowym), ciągnących się wzdłuż podnóży stoków kontynentalnych Azji i obu Ameryk oraz wzdłuż podwodnych grzbietów z łukami wysp w zachodniej części oceanu; najgłębsze rowy oceaniczne: Mariański, Tonga (do 10 882 m), Kurylsko-Kamczacki (10 542 m), Filipiński (10 497 m), Izu-Ogasawara (9810 m), Bougainville'a (9140 m). Światowy system grzbietów śródoceanicznych przechodzi do Oceanu Spokojnego z Oceanu Indyjskiego, od Wzniesienia Australijsko-Antarktycznego, którego pacyficznym przedłużeniem jest grzbiet Wzniesienia Południowopacyficznego, ciągnący się przez południową część dna oceanu do strefy rozłamu Eltanin, od której z kolei ciągnie się Wzniesienie Wschodniopacyficzne, szeroki i rozległy grzbiet skręcający stopniowo na północ w kierunku Zatoki Kalifornijskiej, gdzie kończy się główny pacyficzny ciąg grzbietów śródoceanicznych; w części południowo-wschodniej dna Oceanu Spokojnego leży drugorzędny śródoceaniczny Wyniesienie Chilijskie (Wzniesienie Zachodniochilijskie), ciągnący się w kierunku południowo-wschodnim, jako przedłużenie poprzecznej do Wzniesienia Wschodniopacyficznego strefy rozłamu Challenger — do podnóża stoku kontynentalnego Ameryki Południowej na szerokości geograficznej półwyspu Taitao w południowym Chile. Grzbiety śródoceaniczne Oceanu Spokojnego mają wzdłużne doliny ryftowe i są przecięte poprzecznie licznymi strefami rozłamu, tworzącymi długie krawędzie ciągnące się daleko w dnie sąsiednich basenów oceanicznych, zwłaszcza na zachód od Wzniesienia Wschodniopacyficznego w wielkim Basenie Północno-Wschodnim, gdzie m.in. krawędzie Clarión, Clipperton i Galápagos mają po ok. 4000 km długości. Główne grzbiety śródoceaniczne dzielą dno Oceanu Spokojnego na 2 nierówne części; mniejsza rozciąga się wzdłuż stoków kontynentalnych Ameryki i Antarktydy, obejmując kolejno baseny Gwatemalski, Peruwiański i Chilijski, z rowami oceanicznymi wzdłuż Ameryki, oraz rozległy Basen Bellingshausena (Southeast Pacific Basin), rozciągający się do stoków kontynentalnych południowej części Chile i Antarktydy; na zachód i północ od głównych grzbietów rozciąga się większa część dna Oceanu Spokojnego z najgłębszymi rowami i basenami oceanicznymi, z których najrozleglejsze są baseny: Północno-Wschodni, Południowopacyficzny (Southwest Pacific Basin), Północno-Zachodni, Środkowopacyficzny; w zachodniej części oceanu leżą mniejsze baseny: Filipiński, Zachodniomariański, Melanezyjski, Południowofidżyjski, Tasmana i inne; w basenach oceanicznych jest kilka wyraźnych, monotonnych równin abisalnych, największe występują na dnie Basenu Południowopacyficznego (na wschód od Nowej Zelandii) oraz w Basenie Bellingshausena (Równina Amundsena) i Basenie Północno-Wschodnim (m.in. równiny Aleucka, Tuftsa). Najbardziej charakterystyczną cechą dna Oceanu Spokojnego jest wielka liczba wzniesień podwodnych, głównie pochodzenia wulkanicznego, w postaci łańcuchów gór wulkanicznych (grzbiety: Cesarski, Hawajski, Marcus-Wake, Wake-Necker, Palau-Kiusiu, Magellana, wysp Line i Tuamotu) lub grzbietów w kształcie łuku, zwieńczonych wyspami (Aleuty, Kuryle, Wyspy Japońskie, Riukiu, Filipiny, Mariany, Wyspy Salomona, Kermadec, Tonga i inne), z przyległymi po zewnętrznej stronie głębokimi rowami oceanicznymi; ponadto na dnie Oceanu Spokojnego występują masowo gujoty — pojedyncze podwodne góry (seamounts) o względnej wysokości do kilku tysięcy metrów i płaskich wierzchołkach, m.in. Góra Hendersona ze szczytem na głębokości –388 m i Góra Pattona (–662 m) w Basenie Północno-Wschodnim, góry Milwaukee (–11 m) i Ramapo (–73 m) w Basenie Północno-Zachodnim, Góra Orne'a (–29 m) w Basenie Południowopacyficznym oraz góry Wildera (–5 m) i Kammu (–320 m) w Basenie Środkowopacyficznym. W międzyzwrotnikowej części oceanu (od 28°N do 28–30°S) występują atole i wyspy koralowe, częściowo powstałe na gujotach, oraz bariery koralowe wzdłuż łańcuchów wysp lub na szelfach, m.in. największa tego typu formacja, Wielka Rafa Koralowa (3000 km na 300 km), jest położona na szelfie u północno-wschodnich wybrzeży Australii na Morzu Koralowym. Stoki kontynentalne w Oceanie Spokojnym są strome, zwłaszcza te, które wznoszą się nad rowami oceanicznymi, na niektórych odcinkach mają kształt stopni osuwiskowo-tektonicznych i często są pocięte kanionami podmorskimi; szelfy zajmują niewielką część dna Oceanu Spokojnego, ich szerokość wynosi od kilkudziesięciu kilometrów u wybrzeży Ameryki do 700–800 km w morzach Beringa, Wschodniochińskim, Południowochińskim; krawędzie szelfu są na głębokości 150–200 m, jedynie u wybrzeży Antarktydy — na głębokości ok. 500 m.