Spokojny, Ocean. Odkrycia i badania
 
Encyklopedia PWN
Spokojny, Ocean. Odkrycia i badania.
Starożytna historia odkryć na Oceanie Spokojnym nie jest znana. Dopiero wielkie wyprawy morskie w XV–XVI w., które zapoczątkowały epokę odkryć geograficznych, przyczyniły się do zbadania oceanu. Konkwistador hiszpański V.N. de Balboa jako pierwszy Europejczyk dotarł 1513 na Przesmyku Panamskim do brzegu Oceanu Spokojnego, który nazwał Morzem Południowym. Wiadomość o tym nieznanym morzu miała prawdopodobnie wpływ na zorganizowanie wyprawy F. Magellana, który 1520–21 przepłynął Ocean Spokojny po raz pierwszy, od Cieśniny Magellana do Filipin (wskutek braku sztormów Magellan nazwał ocean Mar Pacífico). W 1578–79 F. Drake przepłynął wzdłuż zachodnich brzegów Ameryki od Cieśniny Drake’a do Półwyspu Kalifornijskiego; wyprawy S. Dieżniowa (1648) oraz V. Beringa (1728, 1741) przyczyniły się do poznania północnej części Oceanu Spokojnego. Duży wkład w dzieje poznania Oceanu Spokojnego wniosły wyprawy: J. Cooka (1768–79), L.A. de Bougainville’a (1766–72), I. Kruzenszterna (1804–06), O. Kotzebuego (1815–26) oraz F. Bellinghshausena i M. Łazariewa (1819–21). Pierwsza naukowa ekspedycja oceanograf. odbyła się 1872–76 na brytyjskim okręcie Challenger — W. Thomson i J. Murray badali m.in. termikę, zasolenie i skład chemiczny wód oraz geologię dna; badania kontynuowały inne statki oceanograficzne: amerykańska Tuscarora 1873–76, niemiecka Gazelle 1875–76, rosyjski Witiaź 1886–89, amerykański Albatross 1888–1905 i Aleksander Agassiz 1901–15 oraz niemiecki Planet 1906–13; w okresie międzywojennym badania prowadziły wyprawy oceanograf. ze Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, ZSRR, Japonii, Kanady, Danii i innych krajów; po 1946 organizowano liczne ekspedycje o ściśle określonym zakresie badań, np. amerykański statek Glomar Challenger (od 1968) był przystosowany technicznie do prowadzenia głębokowodnych wierceń geologicznych dna oceanicznego; podjęto skoordynowane międzynarodowe badania kompleksowe, zwłaszcza od 1955 w ramach programu NORPAC (North Pacific Commision) w okresie Międzynarodowego Roku Geofizycznego (1957–58), Międzynarodowego Roku Współpracy Geofizycznej (największa aktywność słońca 1959) oraz Międzynarodowego Roku Spokojnego Słońca (1964–65), w których uczestniczyły amerykańskie statki Spencer F. Byrd i Wema, radziecki Witiaź II i Ob oraz wiele innych; w trakcie tych badań opracowano m.in. nowe, dokładniejsze mapy batymetryczne i nawigacyjne, rozpoznano rodzaje i sposoby przemieszczania się głębinowych mas wodnych, określono także zasobność dna Oceanu Spokojnego w surowce mineralne.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia