Słowenia. Muzyka
 
Encyklopedia PWN
Słowenia. Muzyka.
W lud. muzyce słoweń. są widoczne pokrewieństwa z muz. folklorem zachodniosłow., a także wpływy muzyki niem. i austr. oraz lud. muzyki węg.; pieśni odznaczają się bogactwem gatunków i rodzajów: pieśni obrzędowe, hist., bohatersko-epickie, improwizowane płacze i żale, pieśni żartobliwe, dziecięce, wojenne (żołnierskie), ballady, męskie pieśni miłosne; mają one budowę zwrotkową, zwłaszcza pieśni epickie, formę dwu- lub trzyczęściową, rytmikę taneczną, są utrzymane w prostych metrach dwu- lub trójmiarowych (niekiedy metrum pięciomiarowe, a także metra zmienne); melodie są oparte na skalach 7-stopniowych diatonicznych (najczęściej na skali durowej), w starszych pieśniach są obecne echa pentatoniki; jest rozpowszechniony śpiew wielogłosowy (3–5 głosów), częsty jest też dwugłos w tercjach i sekstach, w głosie basowym występuje burdon; przeważa śpiew sylabiczny; charakterystyczne są skoki interwałowe (seksta, tryton, septyma); tańce (figurowe, korowodowe) są często zestawiane w kontrastujące pary (powolny–szybki; chodzony–skoczny); instrumentarium jest podobne do instrumentarium zachodniosłow. i węg. (dudy, fletnie Pana, tamburyny, membranofon gudalo, liczne proste idiofony; typowy zespół: skrzypce, basy, klarnet, cymbały).
Profesjonalna muzyka słoweń. rozwija się od XII–XIII w.; w średniowieczu wiązała się z uprawianiem chorału gregoriańskiego w klasztorach (Lublana, Stična) i w przykośc. szkołach śpiewaczych; kwitła też muzyka świecka (pośredniczyli w tym niem. minnesingerzy: O. von Wolkenstein i U. von Lichtenstein); pierwszymi znanymi kompozytorami słoweń., działającymi pod koniec XV i w XVI w., gł. w Austrii i Czechach, byli m.in. J. Slatkonja, M. Globogger (Globokar), a zwłaszcza I. Gallus (Handl); w okresie reformacji pojawiły się pierwsze słoweń. kancjonały; w XVII–XVIII w. wzmogły się wpływy muzyki wł. (wykonania oper wł., działalność dyrygenta G.C. Bonomiego), także muzyki czeskiej i austr.; rozwijała się muzyka rel. w stylu koncertującym; 1701 powstała w Lublanie Academia Philharmonicorum; ok. 1780 J. Zupan skomponował pierwszą operę słoweń. Belin; 1794 założono Tow. Filharmoniczne (1816 utworzono przy nim klasę śpiewu, później szkołę muz.); 1892 otwarto w Lublanie Teatr Słoweński, przy którym zaczęła działać Opera Słoweńska; w XIX w. pojawił się w muzyce słoweń. nurt nar.; tworzyli m.in. G. Rihar, M. Vilhar, D. Jenko, B. Ipavec, F. Gerbič, A. Foerster, w XX w.: R. Savin, A. Lajovic, E. Adamič, L.M. Škerjanc, B. Arnič, M. Kozina, M. Kogoj, M. Bravničar, S. Osterc, D. Švara; współcz. kompozytorzy słoweń.: U. Krek, Z. Ciglič, D. Škerl, A. Lajovic, V. Lovec, J. Matičič, M. Stibilj, A. Srebotnjak, I. Petrić, D. Božič, V. Globokar i in.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia