Pensylwania, Pennsylvania 
,
stan we wschodniej części USA, między ujściowym odcinkiem rz. Delaware a południowym brzegiem jez. Erie;
,
Pensylwania
Encyklopedia PWN
pow. 117,3 tys. km2; 12,8 mln mieszk. (2018), w tym 85% białych i 10% Murzynów; stol. Harrisburg; 69% ludności mieszka w miastach, największe z nich: Filadelfia i Pittsburgh. Większość powierzchni zajmują wyżyny i pasma górskie (wysokość do 979 m), należące do systemu Appalachów; na północnym wschodzie i nad jez. Erie niziny. Klimat umiarkowany ciepły, na wschodzie wilgotny, na zachodzie dość suchy; średnia temp. w styczniu od –3°C na północnym zachodzie do 1°C na południowym wschodzie, w lipcu odpowiednio do 22°C i 25°C; roczna suma opadów od 900 mm na zachodzie do 1100 mm na wschodzie; gł. rz.: Ohio, Susquehanna, Delaware; w górach lasy mieszane i liściaste. Jeden z ważniejszych pod względem gosp. stanów USA o dominującej roli przemysłu przetwórczego i górnictwa; wydobycie węgla kam. (większość krajowego wydobycia antracytu), glinki ogniotrwałej, kaolinu, kamieni budowlanych, ropy naftowej, rud żelaza, srebra, złota; hutnictwo żelaza (Pittsburgh), przemysł maszyn., elektrotechniczny, elektroniczny, odzieżowy, włók., metal., spoż.; hodowla bydła (gł. typu mlecznego), drobiu; uprawa pszenicy, kukurydzy, drzew owocowych, warzyw, tytoniu; gł. tereny roln. w południowo-wschodniej części P.; sieć komunik. dobrze rozwinięta; Filadelfia jest jednym z największych portów mor. USA; liczne ośr. turyst.-wypoczynkowe (sportów wodnych, zimowych i in.).
Historia. Obszar zamieszkany przez Indian, od pocz. XVII w. badany i kolonizowany przez Szwedów, od 1655 pod kontrolą Holendrów, w granicach ich kolonii Nowe Niderlandy; 1664 opanowany przez Anglię, 1681 nadany przez króla W. Pennowi w celu założenia kolonii, która do 1776 stanowiła własność rodu; osadnictwo od 1682; 1704 z Pensylwanii wyodrębniono kolonię Delaware; Pensylwania odegrała znaczną rolę w okresie tworzenia się Stanów Zjedn. w 2. poł. XVIII w. (w Filadelfii obrady Kongresu Kontynentalnego i konwencji konstytucyjnej 1787) i jako jeden z pierwszych stanów ratyfikowała 1787 konstytucję federalną, wchodząc w skład Unii jako stan założycielski; w 1. poł. XIX w. silny ruch abolicjonistyczny; podczas wojny secesyjnej (1861–65) Pensylwania stanowiła zaplecze gosp. i wojsk. Unii, była też rejonem walk (m.in. 1–3 VII 1863 przełomowa bitwa pod Gettysburgiem); w 2. poł. XIX w. silny rozwój gospodarczy, zwłaszcza górnictwa i hutnictwa (m.in. w Pittsburghu), oraz znaczny napływ imigrantów; do lat 30. XX w. jeden z najbardziej uprzemysłowionych stanów USA.
