Oceania. Archeologia

Oceania. Archeologia.

Najstarsze stanowiska archeol. Melanezji pochodzą z Nowej Gwinei (Kosipe, ok. 26 tys. lat temu) z widocznymi wpływami kultury Hoa Binh z południowo-wschodniej Azji. Około 3 tys. lat p.n.e. dotarła tu znajomość ogrodowych upraw jamsu i taro oraz hodowli świń i psów (stanowisko Kiowa). Te nowe formy gospodarowania wraz z wynalazkiem gładzonej siekiery kam., ciosła i motyki dotarły na Oceanię dzięki żegludze mor. (łodzie ze statecznikiem) aż na wschodnie wyspy Melanezji (Nowa Kaledonia, Fidżi) — II tysiącl. p.n.e.–I tysiącl. n.e. na wyspy Polinezji (Hawaje, Markizy, Wyspa Wielkanocna), a w 1. poł. II tysiącl. n.e. do Nowej Zelandii. Ceramika (naczynia typu lapita) była znana na wyspach: Nowa Kaledonia, Santa Cruz, Nowa Brytania, Nowe Hebrydy, Fidżi, Tonga i Samoa, ale tylko w I tysiącl. p.n.e.; później użytkowanie ceramiki zanikło. Ludy Oceanii wytworzyły na podstawie gospodarki ogrodowo-hod. i żeglarskiej wiele kultur, wprowadziły wodzowski system społ., osady obronne (tzw. pa na Nowej Zelandii), stworzyły swoistą religię opartą na kulcie przodków (budowle sakralne, tzw. marae z posągami antropomorficznymi podobnymi do posągów znanych z Wyspy Wielkanocnej). Około II tysiącl. n.e. istniały kontakty z kontynentem amer., o czym świadczy wprowadzenie uprawy słodkiego ziemniaka. W okresie odkrycia Oceanii przez Europejczyków (przeł. XVI i XVII w.) ludy wysp wytwarzały narzędzia kam., kościane i drewniane na poziomie neolitycznym, nie znały metali; była wśród nich rozwinięta ustnie przekazywana tradycja hist. (brak znajomości pisma), jak również sztuka, zwłaszcza rzeźba w drewnie.