Meksyk. Gospodarka

Meksyk. Gospodarka.

Meksyk jest dynamicznie rozwijającym się krajem przemysłowo-rolniczym, jednym z najlepiej rozwiniętych w Ameryce Łacińskiej; produkt krajowy brutto wg parytetu siły nabywczej na 1 mieszkańca wynosi 12,8 tys. dolarów USA (2007). Po wielkim kryzysie gospodarczym 1929–33 zainicjowano w Meksyku industrializację przez substytucję importu, której realizacja została w sposób naturalny wzmocniona koniunkturą w gospodarce światowej w czasie II wojny światowej. W 1938–39 znacjonalizowano kolejnictwo i wydobycie ropy naftowej. Wskutek zmian na rynku światowym w okresie powojennym wystąpiło zahamowanie tempa wzrostu gospodarczego; negatywnie działające zewnętrzne bodźce gospodarcze rząd próbował zastąpić inwestycjami państwowymi, co przy jednoczesnym deficycie budżetowym doprowadziło do nasilenia inflacji; wprowadzony 1954 program stabilizowanego wzrostu, oparty na stabilizacji finansów, przejęciu mniej rentownych działów gospodarki przez sektor państwowy oraz na ułatwieniach dla sektora prywatnego, doprowadził do rekordowego w ówczesnych warunkach tempa wzrostu gospodarczego; od początku lat 70. powstawały napięcia w gospodarce wynikające przede wszystkim z usztywnienia polityki gospodarczej (duży sektor państwowy) i niemożności przejścia do substytucji importu w zakresie dóbr inwestycyjnych; uwidoczniły się trudności w rolnictwie, które przez dziesięciolecia dofinansowywało przemysł; doraźne trudności odsuwano za pomocą pożyczek zagranicznych — 1976 nastąpił pierwszy kryzys finansowy (zadłużenie wzrosło do 20,5 mld dolarów USA); z końcem lat 70. rozpoczęto jednak eksploatację nowych, nadzwyczaj zasobnych złóż ropy naftowej; pomyślne perspektywy pozwalały na dalsze zaciąganie kredytów zagranicznych i z końcem 1981 zadłużenie wynosiło już 78,2 mld dolarów USA; przy rosnącej stopie procentowej na rynku światowym nawet dochody z eksportu ropy naftowej nie mogły pokryć kosztów obsługi zadłużenia i 1982 nastąpił kryzys płatniczy, następnie finansowy i gospodarczy; kryzys ten zapoczątkował ogólny kryzys zadłużeniowy w Ameryce Łacińskiej. W 1982–87 starano się w Meksyku przywrócić równowagę przez deflacyjną politykę gospodarczą; pozwoliła ona na częściową restrukturyzację gospodarki kosztem znacznego spadku stopy życiowej ludności i tempa wzrostu gospodarczego — nie doprowadziło to jednak do stłumienia inflacji, a zadłużenie zagraniczne osiągnęło poziom 109,4 mld dolarów USA; w końcu 1987 podpisano Pakt Solidarności Gospodarczej, który dzięki umowie między rządem, przemysłowcami i związkami zawodowymi przyniósł zdecydowane ograniczenie inflacji; równocześnie zniesiono protekcjonizm i rozpoczęto prywatyzację sektora państwowego (1982–2005 liczba przedsiębiorstw państwowych zmalała o 90%); 1989 Meksyk uzyskał umorzenie ok. 30% zadłużenia zagranicznego (w wyniku realizacji tzw. planu Brady'ego) i 1990–92 stał się jednym z głównych odbiorców inwestycji zagranicznych w związku z negocjowanym i podpisanym 1992 (ratyfikowanym XI 1993) traktatem o wolnym handlu z Kanadą i Stanami Zjednoczonymi (NAFTA). Napływ kapitału zagranicznego utrzymuje się na poziomie ok. 10 mln dolarów USA (2000). Wzrost PKB wynosi 3,3% (2007). Głównym czynnikiem wzrostu był rozwój sektora usług — 69,5% wartości PKB, przy zatrudnieniu 58% czynnych zawodowo (przemysł odpowiednio 26,6% i 24%, rolnictwo 4% i 18%).

Przemysł.

Meksyk jest krajem zasobnym w surowce miner.; wydobywa się ropę naft. (gł. nad Zat. Meksykańską), gaz ziemny (południowo-wschodnia i północno-wschodnia część kraju), rudy miedzi, cynku, ołowiu, srebra (gł. w Chihuahua i Hidalgo del Parral; czołowy producent świat.), rtęci, żelaza, bizmutu (1,1 tys. t czystego metalu —1. miejsce w świecie, 2003), antymonu, arsenu i uranu, także złoto oraz siarkę rodzimą (czołowy producent amer.), gł. na przesmyku Tehuantepec. Na Płw. Kalifornijskim saliny (jedne z największych na świecie). Produkcja energii elektrycznej 209 mld kW·h (2003) — w 83% z elektrowni cieplnych; gł. gałęzie przemysłu przetwórczego: hutnictwo żelaza i metali nieżel., przemysł rafineryjny, chem. (zwłaszcza nawozy sztuczne, włókna chem.), maszyn., środków transportu, metal., papierniczy, włók. (bawełniany, włókna agawy heneken), spoż.; najszybciej rozwijają się zakłady przem. przetwarzające surowce i półfabrykaty importowane ze Stanów Zjedn. i eksportujące tam gotowe wyroby (m.in. elektrotechniczne i elektron.) — zlokalizowane gł. na północy kraju, m.in. w Ciudad Juárez, Tijuana i Matamoros; duże znaczenie ma rzemiosło, rozwinięte zwłaszcza w regionach zamieszkanych przez Indian; gł. ośrodki przem. (poza aglomeracją stołeczną): Guadalajara, Monterrey, Puebla, Torreón, Chihuahua, Ciudad Obregón, Mexicali, La Paz, Matamoros, Tampico, Veracruz.

Rolnictwo.

Produkcja rolna jest rozmieszczona nierównomiernie; grunty orne i sady zajmują 14% pow. kraju, łąki i pastwiska — 42%; bardzo ważną rolę odgrywa sztuczne nawadnianie — 6 mln ha (2000), gł. w stanach: Sonora, Tamaulipas, Coahuila, Durango i Michoacán. Główne uprawy: trzcina cukrowa, kukurydza, sorgo, pszenica, fasola, ziemniaki, soja, banany, pomidory, jęczmień, ryż, winorośl, bawełna, kawowiec, kakaowiec, agawa heneken, tytoń, wanilia; gł. producent świat. awokado, cebuli, cytryn, krokosza barwierskiego, także czołowy producent chili, pomarańczy, grejpfrutów, szadoka, papai. Hodowla gł. ekstensywna bydła, trzody chlewnej, kóz, owiec, koni, osłów, drobiu; czołowy świat. producent mięsa drobiowego i koniny. Eksploatacja lasów, gł. w południowo-wschodniej części kraju i górach Sierra Madre Zachodnia — m.in. zbiór chiclé; rozwija się rybołówstwo mor.; gł. porty rybackie: Topolobampo, Manzanillo, Ciudad del Carmen, Mazatlán.

Turystyka.

Ważną gałęzią gospodarki jest turystyka (20,6 mln osób z zagranicy, gł. z USA i Kanady, wpływy 11,6 mld dol. USA, 2005); gł. ośrodki turyst.: Tijuana (przy granicy z USA), kąpieliska mor. Acapulco i Puerto Vallarta nad O. Spokojnym oraz Cancún nad M. Karaibskim, także stolica kraju; zabytki prekolumbijskiej kultury i sztuki indiańskiej przyciągają do Meksyku wielu turystów. W ostatnich latach rozwija się również turystyka krajowa.

Transport i łączność.

Długość linii kol. wynosi 26,7 tys. km, dróg kołowych — 329 tys. km (2004), w tym Droga Panamer. — 3,5 tys. km; większość szlaków komunik. ma przebieg południkowy; nośność floty handl. 1,1 mln DWT. W kraju funkcjonuje 140 portów mor.; gł. porty mor.: Tampico, Veracruz, Coatzacoalcos nad Zat. Meksykańską oraz Manzanillo, Mazatlán i Guaymas nad O. Spokojnym; ważną rolę odgrywa transport lotn. — wśród 1,8 tys. lotnisk jest 15 międzynar. portów lotn., największe: m. Meksyk, Guadalajara, Monterrey, Mérida, Tijuana, Hermosillo, Acapulco. Długość rurociągów naft. wynosi 28,2 tys. km, gazociągów — 13,3 tys. km i rurociągów do transportu produktów naft. —11,5 tys. km. Stosunkowo rzadka i na większości obszaru M. przestarzała sieć telefoniczna; 19,5 mln abonentów telefonii stacjonarnej (2005); w użytkowaniu 38,4 mln telefonów komórkowych (2004)

Handel zagraniczny.

Wartość eksportu 213,7 mld dol. USA (2005), importu 223,7 mld dol. USA. Meksyk eksportuje gł.: ropę naft., produkty naft., gaz ziemny, silniki samochodowe, maszyny, artykuły elektryczne i elektroniczne, srebro, bawełnę, odzież, mięso wołowe, drób, warzywa (zwłaszcza pomidory i ich przetwory), kawę, ryby; importuje: maszyny i urządzenia dla przemysłu, stal, maszyny roln., urządzenia elektryczne, części do samochodów i samolotów; handel gł.: z USA, Chinami, Kanadą, Japonią.

Palenque, ruiny pałacu (Meksyk)

Uxmal, widok ogólny ruin miasta, X–XV w. (Meksyk)

Popocatépetl, czynny wulkan w Kordylierze Wulkanicznej (Meksyk)