Kostaryka. Historia
 
Encyklopedia PWN
Kostaryka. Historia.
Obszar zamieszkany przez Indian, 1502 odkryty przez K. Kolumba; od ok. 1520 posiadłość hiszp., od 1535 w wicekrólestwie Nowej Hiszpanii (w kapitanii generalnej Gwatemala); od 1821 niepodległe państwo, 1823–38 w ramach Zjednoczonych Prowincji Ameryki Środkowej, następnie samodzielne; 1848 proklamowanie republiki. Od poł. XIX w. rywalizacja między konserwatystami i liberałami o realizację modelu ustrojowego państwa; brak stabilizacji wewn. i wzrost polit. roli armii; tradycyjna gospodarka roln. (w której dominowała uprawa bananów). Pod koniec XIX w. przeprowadzono liberalne reformy, m.in. w dziedzinie edukacji i prawodawstwa; utrzymująca się od pocz. XX w. stabilizacja polit. sprzyjała ugruntowaniu instytucji demokr.; dopiero kryzys ekon. w okresie I wojny świat. zapoczątkował kilkuletni okres konfliktów wewn.; po 1920 nastąpił rozwój organizacji polit. i społ., reprezentujących warstwy średnie, ścierały się wpływy katolicyzmu, socjalizmu, komunizmu, populizmu, zwiększał się nacisk społeczeństwa domagającego się reform polit. i gosp.; w latach 30. Kostrykę objął świat. kryzys gospodarczy. W okresie rządów prezydenta R.A. Calderóna Guardii (1940–44) wprowadzono wiele reform, m.in. ustawodawstwo pracy, ograniczoną reformę rolną i ubezpieczenia społ.; politykę tę kontynuował T. Picado Michalski (1944–48); rosnące od lat 30. wpływy komunist. oraz opór oligarchii ziemsko-przem. wobec zachodzących zmian spowodowały polaryzację nastrojów społ.; 1948–49 doszło do rozruchów wewn.: 1948 władzę przejęła junta cywilno-wojsk. pod wodzą J. Figueresa Ferrera, rozwiązano armię, zdelegalizowano partię komunist., wprowadzono reformę finansową, nową politykę społ.; 1949 uchwalono konstytucję sankcjonującą te zmiany. W 1953–90 (z niewielkimi przerwami) rządy socjaldemokratów z Partii Wyzwolenia Nar. (PLN), m.in. 1953–58 i 1970–74 prezydenta Figueresa, 1986–90 — O. Ariasa Sáncheza; aktywna rola państwa w gospodarce, rozwój przemysłu przetwórczego, współpraca ekon. i handl. z krajami środkowoamer., rozwinięta polityka społ. (powszechne szkolnictwo, opieka zdrowotna, system ubezpieczeń); względna stabilizacja polit.; zacieśnienie stosunków z USA; od 1981 kryzys w stosunkach z Nikaraguą (od 1982 incydenty graniczne), spowodowany zgodą Kostaryki na pobyt na jej terytorium nikaraguańskich oddziałów antyrządowych (contras) i akcjami dyplomatycznymi w celu izolacji polit. rządu nikaraguańskiego. W 1. poł. lat 80. dążenie do przełamania narastającego od końca lat 70. kryzysu ekon.; prezydent Arias Sánchez podjął działania mające na celu ożywienie gosp., wprowadził program oszczędnościowy, ograniczający zakres opieki społ.; 1987 oprac. plan pokojowego rozwiązania konfliktów w Ameryce Środkowej, przyjęty przez prezydentów państw środkowoamer.; Kostaryka wydaliła nikaraguańskie oddziały antyrządowe oraz udzieliła poparcia opozycji w Nikaragui. W 1990–94 rządy partii chrześc.-demokr. (prezydent R.A. Calderón Fournier); wobec pogłębienia problemów gosp. — neoliberalna strategia ekon., kontynuacja polityki zagr. Ariasa Sáncheza i nacisk na współpracę gosp. państw Ameryki Środkowej; 1994 do władzy powrócili socjaldemokraci (prezydent J.M. Figueres Olsen, przywódca PLN). W kolejnych wyborach prezydenckich zwyciężyli M.A. Rodríguez Echeverría (1998) i A. Pacheco de la Espriella (2002) z PUSC; ponownie O. Arias Sánchez (od 2006), a od 2010 pochodzącą z tej samej partii Laurę Chinchillę. Wybory prezydenckie w 2014 wygrał przedstawiciel centrolewicowej Partii Akcji Obywatelskiej L.G. Solís.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia