Kambodża. Literatura

Kambodża. Literatura.

Powstawała i rozwijała się pod wpływem kultury ind.; najstarsze zabytki pochodzą z III w. (okres przedangkorski III–VIII w.) — są to napisy sanskr. na kam. płytach, stelach i kolumnach świątyń. Z okresu angkorskiego (IX–XIII w.) zachowały się teksty sanskr. (wierszowane panegiryki na cześć bogów i władców) oraz w języku starokhmerskim (pisane prozą, gł. w formie zapisków hist.). Najstarsze teksty w języku khmerskim pochodzą z XIV w., m.in. poemat Legenda o Angkorze. Prawdopodobnie również w XIV w. powstała epopeja kosmogoniczna Treiphet (zachowały się jedynie późniejsze wersje). Od XIV w., wraz z rozwojem buddyzmu therawady, zaczęły się pojawiać rel. teksty w języku palijskim (dźataki) i w języku khmerskim; oryginalne zapisy na liściach palmowych i papierze ryżowym nie zachowały się. W XIV–XIX w. powstały nowe gatunki lit.: aforyzm, liryka miłosna, powieść wierszowana; najsłynniejsze dzieło tego okresu to Reamker — kambodżańska wersja sanskr. epopei Ramajana (najstarsze fragmenty z XV–XVII w.); powstawały również kroniki hist. i przekazywana ustnie literatura ludowa. W okresie kolonizacji fr. (poł. XIX w.–poł. XX w.) do literatury kambodżańskiej zostały wprowadzone wzory eur.; 1936 ukazała się pierwsza powieść khmerska Nhok Thema. Po uzyskaniu niepodległości 1953 rozwinął działalność Inst. Buddyjski w Phnom Penh (ukazały się zbiory bajek, legend i przypowieści); powstawała w dalszym ciągu literatura oparta na wzorach europejskich. W 1970–78, w związku z wydarzeniami polit. działalność lit. całkowicie zanikła (wymordowano praktycznie wszystkich twórców); po 1979 życie lit. odradza się (utwory, gł. opowiadania, mają charakter rozliczeniowy i dotyczą lat 1975–78).