Jan II Kazimierz, z dynastii Wazów, ur. 22 III 1609, Kraków, zm. 16 XII 1672, Nevers (Francja),
z dynastii Wazów, król pol. 1648–68, tytularny król szwedzki, syn Zygmunta III Wazy i Konstancji z Habsburgów, przyrodni brat Władysława IV, mąż Marii Ludwiki.
Jan II Kazimierz
Encyklopedia PWN
W czasie wojny trzydziestoletniej służył w armii austr. (od 1635), 1638–40 więziony we Francji jako sprzymierzeniec Habsburgów; 1643 wstąpił w Rzymie do zakonu jezuitów, 1645 został mianowany kardynałem, wkrótce zrzekł się tej godności; 1648 obrany na króla pol., a 1649 koronowany. Za panowania Jana Kazimierza kraj uległ ruinie gosp. na skutek licznych wojen, m.in. z Kozakami (powstanie B. Chmielnickiego), Rosją (wojny polsko-moskiewskie), Tatarami, Węgrami (najazd J. Rakoczego), Brandenburgią, a zwłaszcza ze Szwecją; w czasie najazdu szwedz. 1655 Jan Kazimierz początkowo opuszczony przez część szlachty i magnatów (m.in. J. Radziwiłła, K. Opalińskiego), wkrótce poparty przez konfederację tyszowiecką kierował walką; 1656 złożył tzw. śluby lwow., w których zobowiązał się m.in. do poprawy doli chłopów; po odparciu najazdu Jerzebo III Rakoczego zawarł 1657 z elektorem brandenburskim traktaty welawsko-bydgoskie, zrzekając się zwierzchnictwa nad lennymi Prusami Książęcymi; 1660 podpisał ze Szwecją pokój w Oliwie, a 1667 z Rosją rozejm w Andruszowie, tracąc znaczne obszary na wschodzie. Bezskutecznie dążył (inspirowany przez królową) do wzmocnienia władzy król., co doprowadziło do wybuchu 1665 rokoszu Lubomirskiego; wobec niemożliwości przeprowadzenia reform, 1668 abdykował i opuścił kraj (1669); ostatnie lata spędził we Francji, gdzie zmarł.
