Dania. Film
 
Encyklopedia PWN
Dania. Film.
Pierwsze projekcje film. z zastosowaniem aparatury braci A. i L. Lumière oraz przy użyciu bioskopu M. Skladanowskiego organizowano w Kopenhadze już 1896; za pioniera kina duńskiego uważa się fotografa P. Elfelta, który na przeł. 1896 i 1897 zrealizował pierwszy duński film dokumentalny, a 1903 — także fabularny; od 1906 działała w Danii wytwórnia film. Nordisk Films Kompagni (zał. przez O. Olsena), która w krótkim czasie zdobyła międzynar. rozgłos, m.in. dzięki realizacji filmów V. Larsena, U. Gada, A. Bloma, A.W. Sandberga oraz udziałowi w nich A. Nielsen; w tym czasie kinematografia duńska zajmowała czołowe miejsce w Europie (150 filmów rocznie). Nad dalszym rozwojem kinematografii duńskiej zaciążyła emigracja gł. reżyserów kina niemego, m.in. Gada do Niemiec, wyjazd B. Christensena — wybitnego nowatora w dziedzinie techniki zdjęciowej — do Szwecji oraz C.Th. Dreyera — najwybitniejszego twórcy lat 20. — do Francji. W latach 20. międzynar. pozycję filmu duńskiego podtrzymywały komedie L. Lauritzena, z udziałem komików H. Madsena i C. Schenstrøma (w Polsce znanych jako Pat i Pataszon); pod koniec lat 20. produkcja filmów gwałtownie spadła; okres stagnacji objął także lata 30., mimo szybkiego przejścia na system dźwiękowy. Dopiero zrealizowane przez P. Henningsena film. studium sytuacji społ. kraju stało się zapowiedzią przyszłej duńskiej szkoły dokumentalnej, która wyłoniła się w latach okupacji niem. (m.in. K. i J. Roosowie, Th. Christensen, A. i B. Henning-Jensenowie, O. Palsbo); do czynnej pracy artyst. powrócił C.Th. Dreyer; z inspiracji dokumentalnej wyrosły realist. filmy społ. lat 50. (m.in. Henning-Jensenów). Niemal przez cały okres powojenny kinematografia duńska borykała się z brakiem środków na finansowanie produkcji film.; istniejący od lat 20. fundusz film. (Filmfonden) był niewystarczający, zwłaszcza gdy w latach 50. pojawiła się telewizja, której szybki rozwój w znacznym stopniu zmniejszył wpływy finansowe kina; w celu zahamowania tego procesu powołano 1972 państw. Duński Inst. Film. (Det Danske Filminstitut), subwencjonujący w dużym procencie nar. produkcję. W latach 60. manifestem młodego kina duńskiego stała się twórczość m.in. P. Kjaerulffa-Schmidta. W produkcji film. lat 70. i 80. wyróżniły się filmy o młodzieży (m.in. N. Malmrosa, M. Arnfreda, B. Augusta); nie słabnącą popularnością cieszy się seria komedii E. Ballinga o gangu Olsena (z komikiem O. Sprogø) oraz dokonania film.: H. Carlsena i J.B. Carlsena, E. Clausena, A. Henning-Jensen oraz G. Axela, K. Rostrupa, z udziałem m.in. G. Byrne, H. Mirren, Ch. Bale. Lata 90. to przede wszystkim twórczość reż. L. von Tiera (Europa, Przełamujac fale, Idioci).
Bibliografia
A. KWIATKOWSKIFilm skandynawski. Fakty — dzieła — twórcy, Warszawa 1986.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia