jurysdykcja
Encyklopedia PWN
ekon. interdyscyplinarny kierunek naukowy, powstały w latach 70. XX w., którego przedmiotem badań są procesy społeczno-ekonomiczne zachodzące w skali całego globu wraz z ich przyrodniczymi uwarunkowaniami.
stan prawny warunkujący dopuszczalność przeprowadzenia postępowania sądowego;
szczególna sytuacja prawna określonej grupy urzędników państw. (występujących w imieniu państwa za granicą), polegająca gł. na wyłączeniu ich spod jurysdykcji sądów i władz państwa przyjmującego oraz korzystaniu przez nich z prawnych przywilejów, zwłaszcza celnych i podatkowych, w celu zapewnienia im bezpiecznego i swobodnego wykonywania funkcji urzędowych w interesie państwa wysyłającego.
w średniowiecznej Europie uprawnienia zarezerwowane wyłącznie dla panującego.
ręka pańska, mir monarszy,
termin, którym Polacy mieli określać (wg Księgi Elbląskiej) objęcie szczególną jurysdykcją władcy osób winnych naruszenia pokoju książęcego (miru) na obwarowanych nim drogach publicznych;
w dawnej Polsce od XIII w. we wsiach lokowanych na prawie niemieckim sądy sołtysa i ławy nad chłopami (z wyjątkiem najcięższych przestępstw zostawionych jurysdykcji pana wsi).
