żużel

żużel,

uboczny produkt procesów metalurgicznych, m.in.: wielkopiecowego — produkcja surówki, konwertorowego — produkcja stali, zawiesinowego — produkcja miedzi, szybowego — produkcja cynku;

powstaje w wyniku reakcji między składnikami wsadu, topnikami i tlenem z atmosfery pieca (topniki są tak dobrane, aby do ż. przechodziły substancje niepożądane w danym procesie); skład ż. zależy więc od rodzaju i przebiegu procesu — zawiera zwykle krzemiany i tlenki różnych pierwiastków (wapnia, magnezu, glinu, żelaza, manganu), czasami również fosforany i siarczki tych pierwiastków; ż. ma niższą temperaturę topnienia i mniejszą gęstość od wytapianego metalu, co umożliwia odprowadzanie go oddzielnym otworem spustowym; ż. wielkopiecowy jest wykorzystywany jako tłuczeń do utwardzania dróg oraz do produkcji cementu hutn. i innych materiałów budowlanych (np. żużlobetonu, elementów izolacyjnych), ż. stalowniczy (konwertorowy) — jako fosforowy nawóz miner. w rolnictwie (tzw. tomasyna); ż. z hutnictwa metali nieżelaznych — np. z hutnictwa miedzi wykorzystywany do odlewania kostki brukowej i produkcji granulatu (miękkie nawierzchnie w obiektach sport.).