ziemniak, kartofel, Solanum tuberosum,
gatunek byliny z rodziny psiankowatych, pochodzącej z 2 ośrodków: ze środkowego Chile i z wyspy Chiloe oraz z pogranicza Boliwii i Peru, powszechnie uprawianej w krajach klimatu umiarkowanego — pod względem wielkości zbiorów zajmuje 4. miejsce po pszenicy, ryżu i kukurydzy;
ziemniak
Encyklopedia PWN
pokrój krzaczasty, łodygi wysokości 50–80 cm, po uschnięciu zwane łętami; liście przerywane pojedynczo-pierzastodzielne, złożone z odcinka końcowego i kilku par bocznych, przedzielonych odcinkami jajowatymi; w dolnej części łodyg wytwarzają się pędy podziemne, zwane stolonami, długości 15–20 cm, których zakończenia grubieją tworząc bulwy (kłęby); na bulwach znajdują się tzw. oczka zawierające 3–4 pączki pędowe; kwiaty barwy białej, różowej lub fioletowej; owoc — okrągława, dwukomorowa, zielona jagoda; wszystkie części ziemniaka, zwłaszcza zielone, zawierają trujący glikozyd — solaninę. Ziemniak był uprawiany od dawna przez Inków; do Europy sprowadzony w XVI w., do Polski przywieziony prawdopodobnie z wyprawy wiedeńskiej Jana III Sobieskiego; uprawiany początkowo jako roślina ozdobna i lecznicza, od 2. połowy XVIII w. również jako jadalna; obecnie rozpowszechniony w krajach klimatu umiarkowanego. Bulwy ziemniaka zawierają do 32% suchej masy, w niej ok. 75% skrobi, do 8% białka surowego, do 25 mg w 100 g witaminy C; są użytkowane jako pożywienie człowieka, cenna pasza objętościowa, podstawowy surowiec w przemyśle ziemniaczanym i gorzelnictwie. Liczne (ok. 2 tysiące) odmiany ziemniaka różnią się m.in. długością okresu wegetacji (wczesne, średniowczesne, późne), pokrojem i składem chemicznym bulw, a w związku z tym użytkowaniem (jadalne, przemysłowe, pastewne), także odpornością na choroby. W 2001 światowe zbiory ziemniaków wyniosły 308,2 mln t; w Polsce uprawa ziemniaka (ok. 80 odmian) zajmuje 3 miejsce (po pszenicy i życie) w strukturze zasiewów; 2003 zbiory ziemniaka w Polsce wynosiły 13,7 mln t. Ziemniak udaje się na glebach lekkich, ma duże wymagania nawozowe i uprawowe; rozmnaża się z bulw (sadzeniaków) sadzonych do gruntu; zbiór ręczny lub mechaniczny 8–40 t z ha, w Polsce średnio ok. 17,9 t z ha.
