wzrost zerowy

wzrost zerowy,

ekon. nazwa koncepcji stanu równowagi światowej (nadana przez jej krytyków i powszechnie używana), przedstawionej 1972 przez zespół pod kierownictwem D.L. Meadowsa w I Raporcie dla Klubu Rzymskiego (wydanie polskie pt. Granice wzrostu 1974);

na podstawie teorii dynamiki systemów J.W. Forrestera autorzy skonstruowali pierwszy w historii badań naukowych model świata uwzględniający związki między ludnością, produkcją przemysłową i rolniczą, zasobami oraz zanieczyszczeniem środowiska. Z jego badania wyciągnęli następujące wnioski: kontynuowanie obecnych tendencji rozwojowych, charakteryzujących się wykładniczym wzrostem liczby ludności i produkcji przemysłowej, doprowadzi przed 2100 do gwałtownego załamania z powodu osiągnięcia fizycznych granic wzrostu — efektem będzie spadek liczby ludności i produkcji przemysłowej; uniknięcie tego niepożądanego modelu rozwoju wymaga przeprowadzenia zmian technologicznych i systemu wartościowania przyjętego przez ludzi; konieczne jest ukształtowanie stanu równowagi światowej, w którym wielkość kapitału i liczba ludności byłyby stałe, stopy zaś zgonów, urodzeń, inwestycji i zużycia kapitału — minimalne; stan równowagi światowej (wzrost zerowy) umożliwi uniknięcie kryzysu światowego. Koncepcja wzrostu zerowego wywołała wiele kontrowersji; autorów krytykowano z różnych pozycji teoretycznych i ideologicznych za: brak kompetencji (nie byli ekonomistami), wadliwą metodologię, dążenie do utrwalenia postkolonialnego podziału świata, za przedstawianie skutków rozwoju kapitalizmu jako obiektywnych skutków wzrostu gospodarczego (marksiści), negowanie zdolności mechanizmu rynkowego do regulacji procesów gospodarczych (ekonomiści klasyczni). Równocześnie w części opinii publicznej praca ta wywołała aplauz i żądanie natychmiastowego przejścia do wzrostu zerowego. Koncepcja wzrostu zerowego była wymierzona w powszechne dążenie do wzrostu gospodarczego, realizowane (z różnym skutkiem) przez wszystkie państwa; koncepcja wzrostu zerowego wywarła wpływ na ruchy ekologiczne i zapoczątkowała rozwój koncepcji problematyki globalnej.