wojny bałkańskie

wojny bałkańskie 1912–13,

dwa konflikty militarne, wywołane roszczeniami państw bałkańskich wobec Turcji i ich późniejszymi sporami granicznymi;

poprzedził je sojusz Bułgarii, Serbii, Grecji i Czarnogóry (sojusz bałkański) mający na celu wystąpienie zbrojne przeciw Turcji, wyzwolenie i podział odzyskanych terytoriów, zwłaszcza Macedonii. Pierwsza wojna bałkańska (X 1912–V 1913) toczyła się na kilku frontach: wojska bułgarskie rozgromiły siły tur. i zostały zatrzymane dopiero pod Stambułem — zajęły Trację i część Macedonii Greckiej; Serbowie pobili Turków w północnej Macedonii i dotarli aż do M. Adriatyckiego, Czarnogórcy oblegali Skutari (ob. Szkodra), Grecy zdobyli Kretę, południowa część Macedonii Greckiej z Salonikami, Epir. 4 grudnia na prośbę Turcji przerwano działania wojenne; wznowiono je po zerwaniu rokowań konferencji londyńskiej (16 grudnia). W drugiej fazie wojny Turcja po stracie kilku wysp na M. Egejskim, Janiny i Edirne, powtórnie poprosiła o zawieszenie broni (16 IV 1913); wznowiona konferencja londyńska 30 V 1913 przyznała bałkańskim sojusznikom eur. terytorium Turcji po linię Enez–Midye oraz Kretę. Druga wojna bałkańska (VI–VII 1913) toczyła się między Bułgarią a jej dotychczasowymi sprzymierzeńcami; zakończona bukareszteńskim traktatem pokojowym 1913; Bułgaria utraciła zdobyte w pierwszej wojnie bałkańskiej terytoria w Tracji i Macedonii oraz południową Dobrudżę; została wzmocniona pozycja Serbii i pogłębił się jej konflikt z Austro-Węgrami.